Bu konuda, Facebook’ta birbirinden nadir fotoğrafları yayınlayan ve sadece ismini bildiğim Doğan Bayın’a teşekkürle başlayacağım.
Ancak yayınladığı fotoğraflar hakkında hangisi olursa olsun hiçbir bilgi vermeyişini ise eleştireceğim. Yayınladığı fotoğraflardan biri Atılay Denizaltısı’nın denize indirilmesi sırasında çekilmiş ve denizaltının adı Atılay değil, AATILAY yazılı!
Doğan Bayın, takipçilerini demektir ki araştırmaya ve ders çalıştırmaya yönlendiriyor. Sanki onları sınıyor ki, çok şaşırtıcı sayarım.
Atılay Denizaltısı konusunda İÜ Gazete Arşivinde araştırma yaptım ve 19-20 Mayıs 1939 tarihlerine ait tüm nüshaları arşivime kaydettim.
Atatürk el yazısı ile bir kağıda bu yeni denizaltıların isimleri konusunda şunları yazmıştır;
Başbakan Celâl Bayar’a,
Yeni dört denizaltılarımız için Bulduğumuz isimler şunlardır;
1) Saldıray, 2) Batıray, 3) Aatılay, 4)Yıldıray
Bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatindeyim. Manaları som Türkçe olan bu kelimelerin kendisindedir. Yani saldıran, batıran, atılan, yıldıran.
K. Atatürk”
Atatürk’ün el yazısı ile yazdığı yazının aslı İstanbul Deniz Müzesi’ndedir.
Hayli düşündürücü, belki de engin bir hürmet ve nükte içeren bir gerçek ortaya çıkmıştır. Bu gerçek yıllar içinde unutulmuş olmalıdır. Haber Gazetesi’nin 20 Mayıs 1939 tarihli nüshasında Atılay Denizaltısının denize indirilişi ayrıntıları ile yazılmış.
Fakat alt kısımda bir yorum var; Bu yorum şöyle; “Türk tezgahlarında yapılan ilk denizaltı gemisi (Atılay) dün törenle denize indirilmiş ve bu haberi dün gazetemizde okuyucularımıza bildirmiştik. Dünkü merasim esnasında aldığımız iki fotoğrafı da yukarıya koyuyoruz. Bunlardan birinde geminin denize indirildikten sonraki vaziyetini görüyorsunuz. Diğer resimde ise yeni denizaltının okunmaktadır (AATILAY). İlk nazarda bu ismin baş tarafında iki adet A harfinin bulunması belki de okuyucularımızı şaşırtmıştır. Onun için bu noktayı da okurlarımız için izah edelim.
Bu ismi (Aatılay) şeklinde bir kağıda Atatürk kendi kalemi ile bizzat kendi yazmıştı. Başta iki “Aa” harfinin olmasının nedeni anlaşılamamış olmakla birlikte, kelimenin böyle yazılmasının tarihi bir kıymet olması nedeniyle ve büyük ölünün hatırasına hürmet maksadı ile geminin ismi, Atatürk’ün el yazısı ile yazdığı şekilde “Aatılay” olarak yazılmış ve öylece bırakılmıştır.
Atılay Denizaltısını inşa eden asıl Alman Tersanesi olan Krupp- Baustelle Fried. Krupp Germaniawerf – Aktiengesellschaft adına bir hatıra kartı bastırılarak davetlilere armağan edilmiştir. Bu kartta “Atılay” Atılay gemisinin 19 Mayıs 1939 tarihinde yapılan denize indiriliş merasimine ait bir hatıra olmak üzere takdim olunmuştur” yazılıdır. Günlük gazetelerin bazıları “Atılay” diye yazarken, örnek olarak seçtiğim Son Posta Gazetesi “Aatılay denizaltımız dün Haliç’te merasimle deniz indirildi” yazmıştır.
Cumhuriyet Gazetesi denizaltının adını “Atılay” olarak yazmakla birlikte, haberin sonunda “Aatılay” yazısına değinerek bir açıklama yapmıştır. Bu açıklama şöyledir; Atılan denize inerken bando çalmaya başlamış, davetliler, erkân, ümera ve zabitan Krupp direktörü’nün elini sıkarak tebrikatta bulunmuşlardır. Bundan sonra hazırlanan otomobillerle Perapalas’a gidilmiş, davetliler büfede ağırlanmıştır.
Aatılay…
Dün denize indirilen Atılay denizaltı gemimizin ismi, Aatılay olarak yazılıdır. Bu ismi bu suretle Ulu Önder Atatürk yazmıştır. Başta iki “a” yazılmasının sebebi anlaşılamamakla beraber, tarihi bir vesika olduğu için, onun hatırasına hürmet olmak maksadı ile, geminin üzerine de Aatılay ismi yazılmıştır.
