Mehmet Selahattin Ünlü ile ortağı olduğu Batservice Gemi İnşa Şirketinden denizcilik alanından ve DEİK Türkiye-Norveç İş Konseyi’nin işlevinden dolayı diğer sektörleri de içine alarak yaşanan gelişmelerden bahsettik. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesindeyken 2014 senesinde Ticaret Bakanlığına bağlanmıştır. Bu bağlamda DEİK Türkiye-Norveç İş Konseyi Başkanı Ünlü, gemi inşada balıkçı gemileri, feribot inşası dışında farklı gemi tipleriyle Norveç ile olan Denizcilik alanındaki ticari ilişkilerin artırabileceğini söyledi.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye’nin diğer ülkelerle ticari diplomasi misyonunu yürüten bir kurum. Bu kurumda 146 ülkenin iş konseyi mevcut olup her iş konseyinin bir başkanı bulunuyor. Hepsinin başında ise DEİK Başkanı olarak Sayın Nail OLPAK beyefendi şu an görev yapmaktadır. Bu çerçevede de Mehmet Selahattin ÜNLÜ Türkiye-Norveç İş Konseyi BAŞKANLIĞI yapmaktadır. Ocak ayında yapılan DEİK İş Konseyi seçimlerinde Norveç İş Konseyi başkanlığına üçüncü kez seçilen ÜNLÜ, kuruldaki üç dönem kuralı uygulamasından dolayı önümüzdeki yıl aday olamayacak. Yeni gelen arkadaşların önünü açmamız gerekir diyen Ünlü, “Denizcilik sektörü olarak DEİK’te de faaliyetlerimiz mevcut ama DEİK’i Deniz Ticaret Odası, Sanayi odaları gibi düşünmemeliyiz. DEİK'in Türkiye içinde İstanbul’dan başka ofisi yok. Yurt dışında Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) olarak varız ama Türkiye'de sadece İstanbul'da ana merkezimiz var. İş insanlarının ağırlıklı bulunduğu bir yapıya sahibiz. DEİK bünyesinde Sanayici, yatırımcı, avukat, turizm, gemi inşa, sağlık turizmi gibi işlerle uğraşan farklı sektörlerden firmalar mevcuttur. Kısaca aklınıza gelebilecek her sektörden iş insanları mevcuttur. Norveç İş Konseyi olarak bizlerin ana amacı Türkiye-Norveç ilişkilerini ileriye taşımak. Tabii benim de bir tarafım gemi inşa olunca Norveç’e en önemli ihracat kalemlerimizden biri olan denizcilik sektörü özellikle ilgi alanıma girmektedir. Norveç’ e yapılan ihracatımızda bu sene bir rekor kırıldı. Türkiye-Norveç ticari hacmi karşılıklı olarak 1 milyar iki yüz elli milyon dolardı. Sadece bu sene gemi inşada 530 milyon dolar civarında bir ihracatımız oldu. Gerçekten başarılı bir seviyeye ulaştık” şeklinde konuştu.
Sadece balıkçı gemileri değil diğer gemi türleri de olmalı
Norveç ile Türkiye’nin özel donanımlı balıkçı gemileri, feribot inşası konusunda önemli bir ticaret hacminin olduğunu belirten Ünlü, “Çok maksatlı, özellikle yüksek teknoloji kullanan belli ebatlarda gemilerden çok fazla sipariş alıyoruz, üretim kalitemizin seviyesi yüksek olunca denizcilik sektörü olarak Norveç’e ihracatımızın büyük bölümünü buradan gerçekleştiriyoruz. Ancak bunu daha ileriye götürmek lazım. Niye başka tür gemileri de yapmayalım? Burada bir kısır döngü oluştu; ortada herkesin takdir ettiği bir başarı şüphesiz ki mevcut. Siparişler çok çok iyi. Özellikle birkaç tersanemiz 2023’e kadar dolu. Bu kontratları almak, bu hizmetleri vermek, bu istihdamı sağlamak çok büyük başarı ancak neden bu başarıyı tek bir alanda sergiliyoruz. Mesela neden tanker yapmıyoruz? Ben Norveç merkezli bir firmayı temsil ediyorum. Norveç’te tersanesi olmasına rağmen iki adet petrol tankerini Çin’de yaptırıyorum. Neden derseniz; Burada başka parametreler de devreye giriyor: Fiyat, tecrübe, teslimat süreleri gibi konular. Ben bu projeleri Türkiye'de de yapabilirdim, ancak yapamadım. Fiyat uymadı, süre tutmadı. Tersanelerin bu tonajda iş bitirmesi, tecrübesi yeterli gelmedi ama bir şekilde şeytanın bacağını kırıp bu işleri de almak lazım. Bir yerden başlamak gerekli. Maalesef biz ağırlıklı olarak balıkçı gemilerinin üretiminde öne çıktığımız için böyle gidiyor. Fakat biz bunu değiştirebiliriz. Denizcilik sektörünün en önemli fuarlarından biri olan ve Norveç’te düzenlenen Nor-Shipping Fuarı var. 2022 yılının ocak ayında yapılması gereken bu fuar Covid-19 nedeniyle Nisan ayının 4 ile 7 arasına ertelendi. Bu fuarda firmalar, kendilerini tanıtarak, karşılıklı görüşmelerle yeni projelere yelken açacaklardır. Bir de sektörün en önemli sorunlarından olan teminat mektubu ve kontr garanti problemini çözmemiz gerekmektedir. Denizcilik sektörünün önünün açılması için bu teminat mektubu konusunun da çözülmesi gerekmektedir. Dikkat ederseniz Norveç ile uzun zamandır çalışan tersanelerimiz teminat mektubu sıkıntısı olmayan güvene dayalı iş birlikteliği sağlanmış olan firmalarımızdır, yeni bir iş almak isteyen firmalarımız maalesef teminat ve kontr garanti problemi ile karşı karşıya kalmaktadır.
Gemileri Çin’de inşa ettiriyoruz
Çin tersanelerine sipariş verdikleri iki adet tanker hakkında bilgiler veren Ünlü, “Çin’de hala inşası devam eden 180 metre ve 31 bin DWT olan petrol tankeri (product oil, tanker) türü iki adet tankerimiz var. Bunları iki sene içinde bitirmeyi planlıyoruz. Fakat Çin’deki şartlar bizi de zorluyor. Bugün Çin kendi içinde gerekli malzemeyi 70 oranında tedarik edebiliyor. Ancak orada da bir yavaşlama söz konusu. Tedarik zincirinde kırılma yaşanıyor. Projeyi zamanından Erken bitirmeyi hedefliyorduk ama bu aksaklıklardan dolayı planladığımız süre içerisinde bitirebileceğimizi düşünüyorum. Çin Gemi inşa alanında çok hızlı üretim yapabilen bir ülke. Şu an benim çalıştığım tersane yanılmıyorsam aynı anda sekiz adet sadece tanker inşası yapılmaktadır. Çin bu anlamda çok tecrübeli seri üretim yapabilen iyi bir donanıma sahip tersaneler ile dolu. Biz de bu yüzden projelerimizi Çin’de yapmayı tercih ettik. Zamanı vaktinde çok araştırma yaptık, maliyet hesapları üzerinde çalıştık. Tabii pandemi yi hesaplayamadık. Bugün bir mühendisimin oraya gitmesinin maliyeti 15.000 . Bizlerde Beklenmedik maliyetler ile karşılaştık. Örneğin; THY’nin Çin’e yapacağı seferlerin önümüzdeki bir senelik biletleri tükenmiş durumda. Bugün bilet bulabilirseniz dahi tek yön 180-200 bin TL civarında. “Çin'de iş yapabilmenin artıları ile eksileri tartışılır oldu” şeklinde konuştu.
Maliyetler kararlarımızı etkiliyor
Sipariş verdikleri tankerleri yabancı armatörler için ürettiklerini aktaran Ünlü, “Bu alınmış bir ihaledir, devamını da getireceğiz inşallah. Biz ağırlıklı olarak Ortadoğu ve Avrupa’ya hizmet veriyoruz. Norveç’teki tersanemizde Gemi inşa maliyetleri çok yüksek çıktığından dolayı projelerimizi Türkiye’de yapmaya çalışıyoruz. Ancak bu projemizde Türkiye’deki maliyetler çok yüksek oldu ve Çin’e yöneldik. Bir seferinde maliye bakanımız Lütfü Elvan ’ile görüşürken bu projeyi neden Çin’ e götürdüğümü sorduğunda maliyetlerin ne kadar etken olduğunu kendisine söylediğimde kendisi de bana hak vermişti. Burada biraz daha tersane sahiplerinin, üretim yapanların daha iyi fiyat vermesi söz konusu olabilir ama onlar da haklı olarak karlılığı daha yüksek olan gemi tamir bakım işlerini tercih ediyorlar.
Artık gemi kiralama yapmıyoruz
Önceki yıllarda gemi kiralama işini de yaptıklarını anlatan Ünlü, artık kiralama işi yapmadıklarını söyledi. Ünlü, “Önceki yıllarda gemi kiralama da yapıyorduk ama artık o işte yokuz. 1993-98 senelerinde rahmetli babam ve ortakları Elliye yakın gemi çalıştırıyorlardı. 2000 ‘li yılların başlarından gemi inşa ya geçtik. En son Irak’a iki tane bunker supply boat Yalova’da Özata Tersanesi’nde yaptık ve ihraç ettik. Şimdi başka bölgelerde başka projelere bakıyoruz, devamlı araştırıyoruz. Yani bugün Afrika’dan tutun da Kazakistan'a kadar bütün ülkelerde ne yapabiliriz diye çalışıyoruz. Firmanın diğer ortaklarından olan Affan Bey, bu sektörde bilinen tecrübeli bir isim. Bu konuda piyasa araştırmasını da iyi yapar. Bende işin takibi ile ilgileniyorum ve önümüzdeki süreçte karantina olmasına rağmen yine Çin’e gideceğim. Hali hazırda mühendislerimiz orada. Çalışan ekibinizle birlikte olursanız onlara moral ve güç olur ve akabinde işler daha iyi ve güzel yürür. Kaldı ki Çin’deki çalıştığımız tersanedeki arkadaşlarda bizden memnunlar. İlişkileri kaybetmemek adına her ne kadar karantina sürecinde olsakta 4, 6 aylık periyotlarda Çin seyahat programı olacak” şeklinde konuştu.
Köklü bir firma ile ortaklık yapıyoruz
İş ortaklığı yaptıkları Norveçli firma Batservice ile ilgili bilgiler veren Ünlü, “1948’de kurulmuş olan Norveçli Batservice ile çok iyi ilişkilerimiz var. Benim Türkiye-Norveç İş Konseyi Başkanlığım da biraz buradan geliyor. Köklü bir firma olan Batservice ile 2000 yılından beri karşılıklı ilişkilerimiz, ortaklığımız var. Norveç'in havasını, iç dinamiklerini iyi biliyoruz. Bir Norveçli size ne kadar güvenir, Nereye kadar sizinle beraber yürür, bunları iyi öğrendik. Örnek; 2001 senesinde babam Ahmet Şahap ÜNLÜ ’nün döneminde Kıyı Emniyeti Gemi Kurtarma teşkilatına 10 adet Can Kurtarma ve yangın Söndürme Botu (SAR) Türkiye’de inşa etmiştik. Bundan sonra elde ettiğimiz karşılıklı güvenle 20 seneye yakın Norveç’ ile ortak çalışmaktayız. Batservice Norveç’in dünyanın çeşitli yerlerine yolcu gemisi, hızlı feribotlar, ambulans, polis, can kurtarma, söndürme botları yaparak bitirilmiş işleri mevcuttur. Batservice konusunda iddialı, dünyanın önde gelen denizcilik firmalarından biridir. Ortadoğu ve Avrupa operasyonlarını Türkiye’den yürütüyoruz. Norveçli ortaklarımız Sık sık Türkiye’ye gelirler, biz Norveç’e gideriz. Güçlü bir firmayla çalışmaktan memnunuz. Türkiye’de Batservice sektörde ismen bilinir ama çok göz önüne çıkmayı sevmeyen bir firma yapımız mevcuttur. Şu an iki adet elimizde bulunan projemize ek projeler almak üzere çalışmalarımız devam etmektedir. Yunanistan'da yürüttüğümüz bazı girişimler bulunuyor. Oradan da bir hayırlı haber alabiliriz. Ekibimizle beraber uğraşıyoruz” dedi.
Pandemi Çin’i çok etkiledi
Pandemi’nin sektöre ve kendilerine olan etkilerini de değerlendiren Ünlü, önümüzdeki dönem için planlarından bahsederken, Çin’de çalışmanın avantajlarının olduğu kadar dezavantajları olduğunu da bahsetti “Biz önümüzdeki dönem de tanker projelerine devam etmeyi planlıyoruz. Demir çelik fiyatlarının ve makine fiyatlarının yükselmesinden dolayı yapmayı planladığımız yeni projelerimiz yavaş ilerlemektedir. Her ne kadar Çin’de maliyetler düşük desek te ana kalemlerde fiyatlar çok yükselmişti. Bugün 1 haftalığına bile Çin’e gitmek isteseniz 45 gün Çin’de kalmanız gerekiyor. Çin’de ticaret yapmanın hesabını iyi yapmak lazım. Bu süreçte yapmış olduğumuz seyahatlerde Covid olan arkadaşlarımız oldu ve onların sağlık problemleri ile uğraştık. Eskiden günde 2,3 defa Çin’e uçuş varken şimdi hafta da bir gün ve biletler tükenmiş durumda. Yani Bunlar işin dezavantajları işte bu noktada Dünya üzerindeki gemi inşa projelerini Türkiye’ye alarak avantaj elde edebileceğimizi gördüm. Tersaneci arkadaşlarımızla da konuştuğumuz da bu zor şartlarda bizi Çin’e mahkûm etmeyin, elimizde yeni alacağımız projelerimiz var. Bizlere daha iyi teklifler verin ki bu şartlarda biz de Çin’ e gitmeyelim diye belirtiyorum. Bugün bir tekstil sektörü Çin’deki dezavantajlardan faydalanıp Türkiye'den üretim ve tedarik sağlayabiliyorsa gemi inşa da niye sağlamayalım? Yeter ki biraz makul fiyatlarda kalalım. Çünkü Çin, seri üretim yapıyor. İşim olsun diyor, süreklilik olsun istiyor” şeklinde konuştu.
Sorunların çözümü için herkese kapımız açık
Aynı zamanda İMEAK Deniz Ticaret Odası'nda meslek komitesi üyesi olan Ünlü, “DEİK’teki görevim ile birlikte iki tarafı da böyle harmanlayarak düşünebiliyorum. Sektörün sıkıntılarının ne olduğunu yakinen biliyorum. Bunları bakanlık seviyesinde ticari ilişkiler seviyesine taşıyorum. Bu noktada sektörde sıkıntısı olan, denizcilik firmalarına DEİK TÜRKİYE NORVEÇ İŞ KONSEYİ BAŞKANI olarak her zaman yardıma hazır olduğunu belirtti. Pandemi döneminde yaşanan sıkıntılarda Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği Başkanı Cem Seven ile istişarelerde bulunarak pandemi sürecinde sektörün yaşamış olduğu sıkıntılara bakanlıktan özel izin alarak Türkiye’ye gelip garanti süreçlerini ve teslimatlarını yapmalarına yardımcı olduğunu belirtti. Ünlü, denizcilik sektörünün yaşayabileceği herhangi bir sıkıntıda ya da öğrenmek istediği herhangi bir konuda elinden geldiğince yardım etmeye hazır olduğunu ifade etti ve hakeza Norveç’te bulunan Sayın Büyükelçimiz Fazlı ÇORMAN Beyefendi’nin sektörümüze ve Türkiye Norveç ilişkilerine her daim destek verdiğini belirtmek isterim dedi.
KAYNAK: 7DENİZ DERGİSİ
