Müjdeler olsun ki yaşlanan Türk koster filomuz İdare nezdinde yine unutulmadı ve seçimin hemen öncesinde yepyeni destek paketi Resmi Gazete’de yerini aldı… Bence bu ne ilk ne de son olacak… Neden mi? Ne kadar farkındasınız bilmiyorum ama yıllardır seçim öncesi gelen müjdeli haberler kervanına muhakkak ki koster filomuz da dahil ediliyor.
Gelin şöyle bir hafızamızı tazeleyelim…
Hikaye 2013’te başlıyor…
Evvelini bilmem ama benim tanık olduğum hikayenin başlangıcı 2013 yılına dayanıyor… (Daha evvelini bilenler var ise benimle de paylaşırsa mutlu olurum) Azıcık hafızalarınızı tazelerseniz, mayıs ayında gerçekleşen 2013 DTO seçimlerinde dönemin mevcut Başkanı Metin Kalkavan’ın karşısına aday olarak Salih Zeki Çakır çıkmıştı. Çakır, medya üzerinden Koster Yenilenme Projesi’ni basına duyurmuş ve bunu bir anlamda seçim vaadi olarak değerlendirmişti. Kalkavan ise projeyi sahiplenerek meclis kürsüsünden rakibine cevaplar veriyordu… Valla Allah’ın bildiğini kuldan saklamaya gerek olmadığı gerçeğiyle diyebilirim ki, çok hararetli bir seçim süreciydi… Neyse konuyu dallandırıp budaklandırmayayım… Böylece bir seçim arifesinde Koster Yenileme Projesi gündemimize dahil oldu. O gün bugündür de ısıtılıp ısıtılıp Türk denizcilerine servis ediliyor…
Sene 2015… Dönemin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfü Elvan, TOBB Deniz Ticaret Odaları Konseyi toplantısında, koster filosunun yenilenmesi için hurda teşviki verileceğini şu sözlerle açıklamıştı: “Akdeniz’deki filo hâkimiyetimizi devam ettirmek üzere koster inşası ve işletmeciliği olduğunu öngörüyoruz. Bu kapsamda daha önce kara taşıma araçlarında yaptığımız gibi bakanlığımız döner sermayesinden ekonomik ömrünü tamamlamış kosterleri hizmetten birebir hurda teşviki vermek suretiyle çekeceğiz.” Akabinde 15 Nisan’da Resmi Gazete’de “Türk deniz ticaret filosu hurda desteği projesi” için çıkarılan mevzuat yayımlanarak yürürlüğe girdi. Lakin teşvikler sektör tarafından yeterli bulunmadı ve hiçbir gemi yenilenemedi…
Sene 2018… Son Başbakanımız Binali Yıldırım, dönemin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan geçti kameralar karşısına ve Türk tipi koster projesinin müjdesini tekrar verip imzaları attılar. Başbakan Yıldırım, Koster AŞ imza töreninde 3.5 milyar dolarlık hacme sahip proje ile koster filosunun yenileneceğini belirterek, “Deniz yoluyla taşınan dış ticaretin %75’inin kosterle taşınıyor olması da atacağımız adımın sadece filo yenileme değil ülkemiz için stratejik bir karar olduğunu gösteriyor… Karadeniz ve Akdeniz’de bir ölçüde hakimiyet kurmamız gerekiyor. Piyasayı kontrol edebilir hale gelmemiz lazım… Bir şirket kuruluyor. Kamu %49, özel sektör %51. Bunu bilerek böyle yaptık. İstedik ki kamu kuralları burada işi yavaşlatan, mevzuat dolayısıyla hedeflerimizi gerçekleştirmemize engel olan bir rol oynamasın. Dolayısıyla Koster A.Ş’de özel sektör anlayışı, özel sektörün iş yapma imkan ve faaliyetleri geçerli olacak” dedi. Bu cümlelerden anlıyoruz ki durum çok net ortada, devleti yöneten kadrolar hazır ve nazırlar, bu sorun da tez zamanda çözülecek… Peki ne oldu? Türk tipi koster yenileme projesinin hayali düşte, sözü hep dilde kaldı...
DTO 2018 seçimi
Koster Yenileme Projesi yine paylaşılamıyor… Bu sefer Mevcut Başkan Metin Kalkavan’ın karşısına aday olarak Tamer Kıran çıkıyor. Koster Yenileme Projesi yine assolist… Yine paylaşılamıyor. Her iki aday tarafından gündemde tutuluyor. Amma velakin sonuç yine hüsran…
Sene 2021… Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca Türk koster filosunda ekonomik ömrünü tamamlayan gemilere hurda teşvik desteği verileceği tekrar açıklanıyor. Uzun uzadıya yazmayacağım ama hedefler yine aynı Akdeniz ve Karadeniz’de bir ölçüde hakimiyetimizi korumalıyız. Bu teşvik sektöre can suyu olacak. Sektörde herkes kazanacak falan filan… Kullanan oldu mu? Yok. Peki neden? Çünkü cazip değildi!
Sene 2022… Hurdaya ayrılan Türk bayraklı gemilerin yerine yeni gemi inşa edilmesi teşvikine dair yönetmeliğe alt bentler eklenerek güncellendi…Tam da navlunların en yüksek olduğu dönemde çıkarılan bu teşvike yine kimse başvurmadı… Böylece tekrar geldiği o tozlu raflardaki yerine döndü…
Yıl oldu 2024… Neredeyse bu vaadin üzerinden (Vaat diyorum çünkü başka türlü olsaydı gerçekleşirdi) 10 sene geçti… Ülke de DTO’da seçim üstüne seçim gördü… Çıkarılan teşviklerin ardı arkası kesilmedi ama hiçbirisi de yaraya merhem olmadı.
Peki, bu son düzenleme
23 Mart 2024 tarih ve 32498 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hurdaya Ayrılan Türk Bayraklı Gemilerin Yerlerine Yeni Gemi İnşa Edilmesinin Teşvikine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yeniden değiştirildi. Yapılan değişikliklere göre: Hurdaya ayrılacak 20 yaş ve üzeri Türk bayrağı taşıyan ticari gemi, deniz ve iç su araçları için 5.000 GT olarak belirlenen üst sınır, 50.000 GT'ye çıkarıldı. Önceki Yönetmelikte her yıl en fazla beş adet gemi için, toplam 25.000 GT'yi geçmemek üzere en fazla on adet gemi için düzenlenebilen Teşvik Uygunluk Belgesi için de üst sınır 25.000 GT'den 50.000 GT'ye yükseltildi.
Sanırım Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımız baktı ki 10 yılda bir adım yol kat edilemiyor ama diğer taraftan da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı Kentsel Dönüşüm Başkanlığı harıl harıl çalışıyor. Onların izlediği yolun doğru yol olduğuna kanaat getirerek “Kentsel Dönüşüm” rüzgarını, Türk koster filosunun dümenine doğru çevirdi…
Şimdi benim mi benzetmem yanlış yoksa ortada gerçekten de böylesi enteresan bir durum mu söz konusu, varın siz karar verin ama ben bu düzenlemeden şunu anlıyorum: 5 bin tonluk 10 adet gemiyi teşvike soktuğunda üzerine azıcıkta para ilave ettiğinde eline yepyeni 5 bin grostonluk bir gemi mi geçecek!
Hani Akdeniz ve Karadeniz’de hakimiyet kurmamız önemliydi? Hani piyasayı biz kontrol edecek, bölgeyi de biz domine edecektik? Hani Türk koster filosu stratejik bir öneme sahipti? Kentsel Dönüşüm mantığıyla mı Akdeniz ve Karadeniz’de hakimiyet kuracağız… Bu mantıkla var olanı da kaybedeceğimiz ayan beyan ortada… Bence Koster Yenileme Projesi bütün seçim kampanyalarına feda ederek bitirdik! Yazık oldu…
Kalın sağlıcakla…
