Dünyadaki ekonomik gelişmelerle beraber navlun piyasalarında yaşanan dalgalanmaları ve piyasadaki gidişatı değerlendiren Gemi Brokerleri Derneği Başkan Yardımcısı ve Yağcı Denizcilik Gemi Kiralama Müdürü İsmail Şahin, “Sene başında piyasadaki gelişmeler işlerin zaten yolunda gitmeyeceğinin sinyalini vermişti. Ocak ayı tahminlerin ötesinde yavaş açılmıştı ve Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası'nın (FED) faiz artımlarının emtia hareketlerine tesiri öngörülmekteydi. Sene başından beri FED faizleri, 0 civarından sert yükselişlerde yüzde 3'e kadar getirdi. Halen yüzde 1,5'lik artışın masada olduğu konuşuluyor. Chicago Fed Başkanı Evans, FED'in işsizliği hızlandırmadan faiz artırımlarına devam ederek enflasyonu düşürebileceğini ve gelecek yıl faiz oranlarının mevcut hedef aralığı olan yüzde 3-3,25’ten yüzde 4,5 üzerine çıkarılmasının uygun olabileceğini belirtirken; New York Fed Başkanı Williams da yüzde 4,5 seviyelerinin faizler açısından uygun olduğunu ancak alınacak kararların ekonominin performansına bağlı olacağını söyledi” şeklinde konuştu.
Savaş talebi daralttı
FED'in ilk hamleleri sonrasında şubat ayında Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başladığını ve her şeyin yolundan tamamen çıktığını söyleyen Şahin, “Piyasada ticaret daralınca kuru yük navlunları geçen seneki seviyelerde tutunamadı. Rusya-Ukrayna gerginliği bir yandan Avrupa'nın talebini daraltırken, enerji krizi yüksek doğalgaz maliyetleri genel olarak imalatı baskıladı. Ayrıca Rusya’ya uygulanan yaptırımlar özellikle Karadeniz’de kısa mesafeli deniz taşımasını çok olumsuz etkiledi. Netice itibariyle kuru yük ve konteyner navlunları sert düşüşler gördü. Örneğin Avrupa'daki gübre üretiminin yüzde 70'i enerji maliyetlerinden ötürü durma noktasına geldi. Kuru yük şu anda mevsimsellikle biraz toparlarken konteyner navlunları aşağı yönlü seyrine devam ediyor. Örneğin bu bölgede de yoğun olarak ticareti yapılan 1000 TEU’luk gemilerin günlük kirası 3 ay gibi bir süre içinde 38-40 bin dolar/günden 18-19.000 dolar/güne kadar geriledi. Yeni yılda çok daha aşağılara gideceği yönünde bir beklenti var. Tanker navlunları Rusya'nın petrolünün daha uzun mesafeye gitmesi gerektiği ve Rusya yerine daha uzun mesafelerden petrol ithal edilmesi gerçeği dolayısıyla artış kaydetmekte” ifadelerini kullandı.
Kırılma zaten yaşandı
Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de çalışan koster armatörleri konusunda bölgedeki savaşın kızışması durumunda navlun piyasalarında bir kırılma yaşama ihtimalini de değerlendiren Şahin, “Söz konusu kırılma zaten yaşandı. Savaştan bağımsız olarak bundan sonra Karadeniz'den Avrupa'ya eski çıkışların olmayacağı aşikar. Avrupa'nın eskisi gibi Rus mallarına talebi olmayacak. Ukrayna'dan çok istese de eskisi gibi ithalat yapamayacak. Sırf bu yüzden Karadeniz ve Akdeniz içi kuru yük/genel kargo navlunları olumsuz etkilenecektir. Buna istisna Türkiye gibi ülkelerin hububat talepleriyle artış kaydeden ticaretlerdir ama bunlarda dönemsel olarak kuvvetlenip sert şekilde düşebilir” şeklinde konuştu.
Türk armatörü iyi para kazandı
Önümüzdeki kısa ve orta vadeye dair değerlendirmelerde bulunan Şahin, “Türk armatörü 2021-2022 döneminde iyi para kazananlar arasında yer aldı ve fırsatları doğru kullanarak hızla tonaj büyütmeyi seçti. Yaptığı yatırımları da çok yüksek navlunlarla büyük oranda amorti etmeye başladı. Şu anda kuru yük navlunları tekrar biraz toparlandığı için armatörlerin finansal gücü bir müddet daha sürecektir. Armatörler borçlarını da büyük oranda ödedikleri için tonaj riskini alma konusunda daha istekli olabilir. Bu da bu tür yatırımların devam edeceği anlamına gelebilir” dedi.
Önümüzü çok net göremiyoruz
“Ciddi daralma ve duraklama beklentisi olan piyasa şartlarında ve tüm dünyaya yayılma riski olan savaş ortamında önümüzü çok net göremiyoruz” diyen Şahin, “IMF bu yıl ve gelecek yıl dünya ekonomisinin yaklaşık üçte birinin art arda en az 2 çeyrek dönemde daralacağını ve 2026 yılına kadar üretim kaybının 4 trilyon USD’ye ulaşacağını öngörüyor. Biz de denizciler olarak önümüzde daralma ve duraklamaların olduğunu bariz olarak sezmekteyiz. 2003-2008 dönemindeki yüksek market dönemindeki kazançlarını genel itibarıyla doğru yönetememiş ve 2008 krizinde ciddi finansal sıkıntılar yasayan armatör camiamız son donemdeki yüksek marketin getirilerini doğru kullanıp finansal olarak daha güçlü bilinçli ve tecrübeli firma yapısı oluşturarak sektörde kalıcı olma adına uzun vadeli düşünerek gemi alımına yönelmeleri de söz konusu olabilecektir. Bu durum gemi fiyatlarını genel piyasa şartlarının aksine bir sure daha canlı tutabilir” şeklinde konuştu.
Tüm dünyada sıkılaştırma politikası var
Son olarak, “Tüm dünya yüksek enflasyon ve resesyon riski nedeniyle sıkılaştırma politikası uyguluyor” diyen Şahin, “Baskı altındaki piyasalarda güvene dayalı ve geçmişi olan ticari ilişkiler önem kazanıyor. Olası zor günlerde donanımlı ve tedbirli olmak gerektiği kanısındayım” dedi.
KAYNAK: 7DENİZ DERGİSİ