Küresel ekonominin öncü göstergelerinden Baltık Kuru Yük Endeksi’nde (Baltic Dry Index-BDI) tarihi bir hareket yaşanıyor. BDI, 10 yıldan uzun süredir ilk kez ocak ayında hızlı yükselişe geçti. Endeks, son bir haftada yüzde 35'e yakın artarak bin 850’ye dayandı. Uzmanların verdiği bilgiye göre, imalat sanayiinde ekonomiye yönelik beklentiler arttı, satın almacılar siparişlerini hızlandırdı. Emtia fiyatlarındaki yükseliş de BDI’deki artışta etkili oldu, sanayide stoklama eğilimi başladı. Öte yandan, ABD Başkanı Trump’ın gidişinin de piyasalara olumlu yansıdığı ifade ediliyor.
En büyük sıçrama yaşandı
Dünya Gazetesi'nden Aysel Yücel'in haberine göre, 2021’e bin 350 puanla başlayan Baltık Kuru Yük Endeksi, geçen hafta hızlı bir yükseliş trendine girdi. Özellikle geçen perşembe günü yaşanan hareket sonrası endeks geçen haftayı bin 600 puanda kapattı. Böylece 16 Ekim’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Yabancı brokerlar bu yükselişi ‘çılgın parti’ olarak tanımladı. BDI’deki artış bu hafta itibariyle hızlandı. Endeks sadece bir günde 160 puana yakın artış göstererek pazartesi bin 761 puana ulaştı. Küresel ekonomiye dair olumlu sinyaller veren bu gelişmenin en çarpıcı yanı ise endeksin, yaklaşık 10 yıldır ilk kez ocak ayında yükselişe geçmiş olması. Bundan önceki yıllarda BDI, aralık ortasından şubat ortasına kadar hep düşüş eğiliminde oldu ya da çok az artış yaşandı. Noel tatilini de kapsayan bu dönem, sektörde ‘ölü sezon’ olarak değerlendiriliyordu.
Kiralama süresi arttı
Denizcilik sektörü uzmanlarına göre, imalat sanayinde yaşanan talepteki güçlenme ve emtia fiyatlarındaki artış, BDI’deki bu yükselişin en önemli nedenleri arasında. Aynı zamanda sektörün önde gelen kuru yük armatörlerinden olan Türkiye Armatörler Birliği Başkan Yardımcısı Cihan Ergenç, salgında belirsizliğin azalması ile ekonomideki beklentilerin arttığını, bunun da kuru yük piyasasında talebi artırdığını söyledi. Ergenç, piyasalarda belirsizliğin azalması ile müşterilerin de daha uzun süreli gemi kiralama yoluna gittiğini vurgulayarak, “Üç ay öncesine kadar 10 müşteriden sadece biri uzun dönem kiralama yapıyordu. Şimdi ise 10 müşteriden 8’i uzun süreli gemi kiralaması yapıyor” dedi.
İşe kaldığı yerden devam…
Cihan Ergenç, piyasadaki güncel gelişmelere yönelik şu değerlendirmeyi yaptı: “Dünya ekonomisi şu anda finansal değil, COVID krizi yaşıyor. Dolayısıyla salgından çıkan insanlar, kaldığı yerden işine ve alıma devam ediyor. Diğer yandan yaklaşık 20 katrilyon dolar piyasalara para verildi. Riskten dolayı piyasalar istediği mecralara akmadı, dolayısıyla ilave teşvikler de geliyor. Bu likiditenin etkisi ve doların değer kaybıyla beraber dünya ekonomisinin ekstradan ivmeleneceğini düşünüyorum. Kömür, demir gibi emtiada satın almalar hareketlenmeye başladı. Yükselişe geçen -ki bana göre normalleşen- emtia fiyatlarının daha da artacağı yönündeki beklenti nedeniyle sanayici stok da yapıyor.”
Asıl sıçrama mart sonrası
Ergenç, kuru yük gemi piyasası için bu yıl ve 2022’nin iyi geçeceğini öngördüğünü belirterek, şöyle devam etti: “Mart ayından sonra ötelenmiş talebin köpüğü de gelebilir. Özellikle aşı süreci hızlanır ve tünelin ucu görünürse BDI’de 3 binleri aşmak bile mümkün olabilir. Uzun vadeli olmayabilir ama yine de geçmiş yılların üzerinde bir piyasa öngörüyorum.”
Yatırım malı siparişi arttı
Denizcilik sektörünün duayenlerinden ekonomist Harun Şişmanyazıcı, Baltık Kuru Yük Endeksi’ndeki yükselişin imalat sanayisinin beklentilerinin olumlu olduğuna işaret ettiğini ifade ederek, “İmalat sanayicisi 2021’den umutlu. Yatırım mallarına yönelik yeni siparişler fazla. Sanayide kapasite artırımı ve yatırım artıyor. ABD, Çin, Japonya’da PMI endeksleri yükseliyor. Öte yandan emtia fiyatları artıyor. Fiyatların daha da yükseleceği öngörüsü ile stok yapılıyor. Ayrıca, salgın nedeniyle tedarik zincirinde yeniden aksama yaşanabileceği endişesiyle de fazla stoklu gidiyorlar” dedi. Şişmanyazıcı, son tüketicide talebin henüz o kadar artmadığına dikkat çekerek, “Sadece gıda gibi bazı ürünlerde talep artıyor. Gıda fiyatları yükseliyor. 2021’de önemli gündemlerden biri de bu olacak” dedi.
Sağlıklı bir 6 ay müjdesi
Gemi Brokerleri Derneği (GBD) Başkanı Semih Dinçel, navlun piyasasında yaşanan gelişmelere yönelik şu değerlendirmeyi yaptı: “8 Ocak Baltık Kuru Yük Endeksi’nin kapanışını 7 ve 15 günlük ortalamalarıyla analiz ettiğimizde yükselme eğilimini görüyoruz. Burada bir de ham petrol ile emtiada artan talep ve fiyat artışını da göz önüne aldığımızda navlun piyasalarının sağlıklı bir 6 ay geçireceğini müjdelediğini söyleyebiliriz” dedi.
Trump’ın gidişi piyasaları rahatlattı
Kuru yük brokerlerinden Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik, BDI’de diğer yıllardan farklı olarak ocak ayında yukarı yönlü bir hareket yaşanmasında aşının bulunmasının önemli bir etkisi olduğunu söyledi. Karaçelik, “2020’de tüm ülkeler ithalatı kısmıştı. Aşının bulunması ve doların düşüşü ile ekstra bir hareketlilik başladı” dedi. Karaçelik ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’ın gidişinin Çin’in daha iyimser olmasını sağladığını, bunun da piyasalara olumlu yansıdığını belirtti. Türkiye Armatörler Birliği Başkan Yardımcısı Cihan Ergenç de Trump’ın gidişinin küresel ticarette beklentileri artırdığını söyledi. Ergenç, “Dünyanın iyi ve sağduyulu liderlere ihtiyacı var. Dolayısıyla Trump’ın gidişi tüm dünyaya rahat bir nefes aldırdı. Bunun da piyasaya olumlu yansıyacağını düşünüyorum” dedi.
Konteynerden dökme yüke kaçan var
Konteyner taşımacılığında yaşanan arz krizi büyüyor. Yerli firmalar da ocak ayı için gemi rezervasyonlarının dolu olduğunu, en erken şubat ayına randevu verildiğini söylüyor. Nisan 2020’de 2 bin dolar olan konteyner navlununun geçtiğimiz günlerde 8 bin dolara kadar arttığını hatırlatan Cihan Ergenç, “Konteyner piyasasındaki arz sorunu ve navlundaki anormal artış nedeniyle kuru yük gemilerine talep kayması var. Bana da ‘konteynerimi kuru yük geminde taşır mısın?’ diye soranlar var. Bu konteyner taşıma olabilir ya da parsiyel kargo olabilir. Şu anda konteynerden dökmeye bir kaçış söz konusu” dedi. Konteyner taşımacılığında yaşanan arz krizine yönelik de değerlendirme yapan Dinçel, “Konteyner yoluyla ithalat ve ihracat yapan firmalar, Çin’den artan taşıma maliyetleriyle beraber yükleme garantisi verilmemesinden şikayetçi. Çin’in kendi ihracatçısına darbe vuran ve hat sahiplerinin kasasına giden bu artışların önünü almak için tedbirlerini ortaya koyacağına inanıyorum. Rusya’dan konteyner gemileri tedarik edilebilir, kuru yük gemilerinden destek alınabilir” diye konuştu.
BDI neden yükselişe geçti?
-Aşının bulunması ile belirsizlik kaygısının azalması.
-İmalat sanayiinde satın almacıların siparişleri artırması.
-Sanayide kapasite yatırımlarının hareketlenmesi.
-Emtia fiyatlarındaki artış.
-Sanayide stoklama eğiliminin artması.
-Trump’ın gidişinin küresel piyasalara olumlu yansıyacağı beklentisi.
İstanbul Navlun Endeksi de umut verdi
Akdeniz ve Karadeniz koster piyasasını gösteren İstanbul Navlun Endeksi’nde de (ISTFIX), yukarı yönlü bir seyir bekleniyor. ISTFIX Araştırma Müdürü Engin Koçak, bu piyasadaki gelişmeleri şöyle aktardı: “ISTFIX kesin olmamakla beraber ümit vadeden sinyaller veriyor. Yılın son çeyreğinde ISTFIX, gecikmiş talep ve ikinci dalganın yarattığı kapanma endişesiyle gelen stok hareketleriyle 2019'un son çeyreğinden bile iyi geldi. Koster armatörlerinin büyük bir çoğunluğu yılı kıl payıyla da olsa kârla kapattı. 2021 için Noel dönemi bir düşüş beklense de brokerlerin nisan ayına doğru aynı trende devam beklentisi var. Bu durum önümüzdeki haftalarda daha net anlaşılacak. Şimdilik noel dönüşü hareketleri var. İyimser gözüküyor ama piyasanın nabzını tam tutmakta zorlanıyoruz."
BDI nedir?
Bilindiği üzere, kuru yük gemi navlun piyasasını temsil eden Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI), küresel ekonominin durumuna ilişkin öncü göstergelerden biri olarak kabul ediliyor. BDI; kömür, demir cevheri, çimento ve tahıl gibi emtiaların gemi boyutuna göre (capesize, panamax, supramax) 50’ye yakın rotaya nakliyesi için ortalama fiyatı değerlendiriyor.
7DENİZ