KOSDER’in navlun piyasalarındaki güncel gelişmeleri değerlendirdiği aralık ayı söyleşisi online gerçekleşti. KOSDER Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yusuf Yalçın Çapoğlu’nun moderatörlüğündeki söyleşide ekonomist Burak Köseoğlu ve Navis Danışmanlık Koordinatörü Engin Koçak konuk oldu.
KOSDER Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yusuf Yalçın Çapoğlu, söyleşide “Avrupa’da ‘nakliyeleri kara yoluyla değil deniz yoluyla yapın, daha çevreci olu’ teşviği var. Limanların iyileştirilmesi ya da elektrik altyapılarıyla ilgili gözle görülür çalışma yok” dedi.
Çapoğlu bir tek Hollanda’nın Rotterdam kentinde bunun tam anlamıyla yapıldığını belirterek, “Baltık’ta Norveç ve Finlandiya aktif. Avrupa’da Hollanda, Almanya geliyor” dedi. Çapoğlu, “Bankacılık olarak da gemi inşasına yoğun destek yok. IMO’nun beklentisi daha az karbon salan gemileri dünya denizlerinde yüzdürmek. Türkiye, Paris Anlaşması’na imza attı ama bir senede kaza kırıma uğrayan gemiler kadar gemi üretilmiyor. Olanlar yenilenmiyor. Gemilere vergi geliyor. 2 yılda çalıştığımız tonajlar, havzadaki gemiler bence yenilenmez. AB bunu IMO’dan daha fazla istiyor” diye konuştu.
“Paradigmalar değişti”
Engin Koçak’ın ve Burak Köseoğlu’nun konuşmalarından satır başları şöyle:
Engin Koçak:
“-Piyasada ikiye hatta üçe bölünme var. Rusya’ya, Ukrayna’ya gidenler ve ikisine de gitmeyenler. İkisine de gitmeyenler bir şekilde yük bulma ve hızlı iş yapabilme konusunda avantajlıyken navlunlar konusunda aynı rakamları almıyorlar. Son 2 aydır Ukrayna’da özellikle ihracatçıları kayıt altına alma konusu yoluna girme işareti gösteriyor ama hala piyasaya yansımıyor. Sert düşüşler görüldü. Ukrayna çıkışlarında yüklerde navlun olarak düşüş görüldü. Geçen ve bu hafta sabitlendi.
-Rusya’daki nehir tipli çıkışlardaki navlunlar arttığında bu Karadeniz’de diğer navlunlara da yansır. Nehir tipi gemiler koster işlerine girmezlerdi. Paradigmalar değişti. Rusya’daki navlunların artışı çok da kostere yansıyamıyor. İsrail’de ve Ukrayna’da sıkıntı var. Tonaj arzı başka bir sıkıntı ortaya çıkartıyor. Büyük tonaj da mevsimselliğe aykırı hareket ediyor.
-Ukrayna teminatları olmadan da ciddi ticaret alıyordu. Havalar daha kötü olursa Ukrayna çıkışlarında beklemeler olacağını tahmin ediyorum.
“Konteyner piyasası geçen ay kötüydü, bu ay daha da kötü”
-Geçmişte 20 bin gemi geçişi vardı. İstanbul piyasası da bunun olmadığı yerde etkilenecektir.
-Türkiye’de faiz oranları 500 baz puan artırıldı. Herkese ihracata yönelme konusunda mesaj verildi. ‘İç piyasada daralma bekliyoruz ticaret erbabı dış ticarete yönelsin’ yaklaşımı söz konusu.
-Büyümenin yüzde 2 olmasıyla yüzde 8 büyüme olması arasında Karadeniz navlunlarında gözle görülür değişimler oluyor. Hem nehir hem koster navlunları fark edecektir.
-Gemi yakıt fiyatlarının da sonbahar döneminde üst seviyeye çıkma riski var.
-Karadeniz’in Uzak Doğu’ya çıkışlarında gördüğümüz hızlı bir toparlanma yok.
-Nehir tonajı iyi. Hızlı bir yükseliş oldu. Geçen seneki seviye yakalanmış durumda.
-Baltık Denizi’ndeki piyasada da dışarı çıkışlarda artış olurken Avrupa’daki kısa mesafe deniz taşımacılığı navlunları aşağı doğru sabit. Baltık Denizi’nde hava koşulları nedeniyle gecikmeler artacaktır. Navlunların sabit durmasını destekleyecek bir değerden bahsedemiyoruz.
-Konteyner piyasası geçen ay kötüydü, bu ay daha da kötü. Bütün dünyada düşüyor.”
“Acil dışındaki tüm yükler hava kargodan denize kaymaya başladı”
Burak Köseoğlu:
“-Çin piyasasında yaklaşık 2 yıl önce büyük bir gayrimenkul krizi patlak verdi. Bu 24 aydır evrilerek devam ediyor. Oradaki tek sorun pandemi değildi. Çin bugüne kadar 200 milyar doların üzerinde para piyasaya enjekte etti. 300 milyar dolar daha enjekte etmeyi planlıyorlar. 22 büyük çaplı şirkete sıçradı kriz. Kontrol altına alınamadı. Çin’de büyüme rakamları istenen seviyeye gelmiyor bu nedenle.
-Navlun nakliye tarafında, piyasaları 2024’te de Çin’in büyüyememe sorunu etkileyecektir. Pandemide çok hızlı büyüyen hava kargo tarafı kendini yukarı doğru atmıştı. Hava kargo tarafında da işler beklendiği gibi gitmiyor. Hava kargodan denize bir kayış var. Acil dışındaki tüm yükler deniz tarafına yeniden kaymaya başladı. Fiyatlar hava kargoda yukarı evrilince hızlı ürün getirmeye çalışan ithalatçılar ve imalatçılar deniz yoluna kaydılar.
-Japonya durgunluğu atlatamadı. Güney Kore de beklediği ihracatı yapamıyor. Hindistan dışında hızlı üretim yapıp büyüyen ülke görünmüyor. Asya tarafındaki bu yavaş büyüme Türkiye, Avrupa’yı da etkiliyor.
-Büyük müşterimiz olan Avrupa kıtası artık ekonomik bazı problemlerle yüzleşti. İhracat hedefinde gösterdiğimiz Avrupa’nın ne kadar bizim için gerçekçiği olacağı flulaşmaya başladı.
-ABD işler daha iyi gibi. Enflasyon hedefinde yakınsama sağlıyor gibi ama hedeften uzaktalar. 4’lü rakamlardalar hedefleri 2,5. Marttan sonra FED küçük indirim yaparak faiz indirim sinyalini verecek.
"Vergisiz ülkelerde gemi alımlarına sabit maktu vergi talebi olabilir”
-Piyasaların eski parlak dönemlerine dönmesini beklemek akılcı olmayacaktır.
-Avrupa’da iflaslar artmış durumda. ABD’de FED işsizliğin artmasını istiyor. FED, işsizlik rakamları yukarı çıkmadığı takdirde aldığı önlemlerin yerine ulaşmadığını düşünüyor. İşsizlik biraz artırılmadığında harcama tarafındaki talep artışı devam ediyor. Bu taleple birlikte enflasyon tarafında düşürülemeyen bir olgu oluyor.
-Denizcilik tarafında yabancı armatörler fiyatlar fazla düştü diye gemilerini satmaktan vazgeçtiler.
-2024’te yeni gemilerde ve her tonajda aşağı hareket olacağını bunun bir miktar devem etmesini bekliyorum. Pandemi döneminde karlılık ve finansal istikrar sağlayan şirketlerin filolarını yenilemek için 2024’ü fırsat olarak değerlendireceğini düşünüyorum.
-2024’ün, denizcilik ve sanayi tarafında yatırım yapılabilir bir yıl olacağını düşünüyorum.
-Kredi faizlerinde bu sefer aşağı yönlü hareket başlayacağını düşünüyorum.”
-Vergi anlaşmalarıyla birlikte İngiltere’de kazançların bir kısmının İngiltere’de bir kısmının Türkiye’de vergilendirilmesi zerinde çalışılıyor. Özellikle denizcilik sektöründe Malta, Panama gibi vergisiz ülkelerde armatörlük şirketlerinin gemilerini alması, transferlerini burası üzerinden yapıyor olması devletin takibini gerektiriyor. Onunla ilgili çalışma yapıyorlar. Bütün of shore çalışan sektörlerden önümüzdeki dönemde sabit maktu vergi talebi olabilir.”
7DENİZ