BIMCO’nun ‘Tanker Taşımacılığı Piyasasına Genel Bakış Kasım 2024’ raporuna göre, ham tanker arzının, sipariş defterinin küçük kalması nedeniyle 2025'te %1,3 ve 2026'da %2,1 büyümesi bekleniyor. Ürün tankeri arzındaki büyümenin, büyük sipariş defterinden teslimatların artmasıyla 2025'te %3,7 ve 2026'da %7,3 olacağı tahmin ediliyor. Tanker temellerinde öngörülen zayıflamanın 2026'da seyir hızını düşürmesi öngörülüyor. 2025 yılında seyir hızının 2024 yılına kıyasla önemli bir değişiklik göstermesi beklenmiyor.
BIMCO, arz/talep dengesinin 2025 yılında ham tankerler için piyasa koşullarında hafif bir güçlenme, ürün tankerleri için ise hafif bir zayıflama kaydedeceğini belirtiyor.
BIMCO'nun her iki sektör için de talep tahmini 2025 yılında %2,5-%3,5'lik bir artış yönünde ancak ürün tankeri piyasası filo ve arzın daha hızlı büyümesiyle mücadele etmek zorunda kalacak.
BIMCO'nun kasım ayı tanker taşımacılığına ilişkin raporuna göre, 2025 yılı boyunca Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'ndan kaçınan gemilerin oranının 2024 yılı ile aynı seviyede kalacağı varsayılıyor. Ancak, gemilerin normal rotalarına daha erken dönmesi halinde, her iki pazar da zayıflamaya başlayabilir. 2026 yılında her iki sektör için de piyasa koşullarının kötüye gideceği tahmin ediliyor. Gemilerin normal rotalarına döneceği ve bunun da sefer mesafelerinin kısalmasına neden olacağı varsayımında bulunuluyor. Arz ve talep büyümesi arasındaki farkın yüzde 12 puan olacağı tahmin edildiğinden, ürün tankeri piyasasındaki zayıflama oldukça önemli olabilir.
Ham tanker piyasasında ise aynı farkın yüzde 4 puan olacağı tahmin ediliyor.
Gemilerin 2026 yılında Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'na geri dönememesi halinde, arz ve talep büyümesi arasındaki farkın ham ve ürün tankerleri için sırasıyla yüzde 1 ve 6 puana düşeceği belirtiliyor.
"Navlunlar düşecek"
2024'te her iki sektörde de geçen yıla kıyasla daha yüksek süreli kiralama oranları, ikinci el gemi fiyatları ve yeni inşa fiyatları görüldü. Ürün tankeri piyasasında da Baltık Borsası Temiz Tanker Endeksi (BCTI) yükselirken, Baltık Borsası Kirli Tanker Endeksi (BDTI) düşüş kaydetti. BIMCO, 2025 için tahmin edilen arz ve talep artışı göz önüne alındığında, 2025 navlun oranlarının ham tankerler için biraz iyileşmesini ve ürün tankerleri için biraz zayıflamasını beklediğini kaydetti. 2026 yılında her iki piyasada da navlunların düşeceği tahmin ediliyor.
Yılbaşından bugüne, geçen yıla kıyasla zayıflayan ham tanker navlun oranları, süreli kiralama oranlarının ve ikinci el fiyatlarının geçen yılki seviyelerin altına düşmesine neden olmadı. Ancak, navlun oranlarına paralel olarak, son zamanlarda her iki sektör için de süreli kiralama oranlarının geçen yılki seviyelerin gerisine düştüğü görüldü. Hem süreli kiralama oranlarının hem de ikinci el fiyatlarının navlun oranlarını takip edeceği, yani 2025'te küçük değişikliklerin ardından 2026'da düşüşler yaşanacağı beklentisi hâkim.
Küresel sipariş defteri artarken yeni inşa fiyatları da yükselmeye devam etti. Konteyner gemileri ve gaz tankerleri sipariş defterini domine etmeye devam ediyor ancak sipariş defterindeki yıldan yıla artışın büyük bir kısmını tanker gemilerinin yeni kontratları oluşturuyor. Aynı zamanda, konteyner gemisi kontratları daha önce beklenenden daha yüksek olduğu için konteyner sipariş defteri sabit kaldı. Ayrıca, dökme yük gemisi sipariş defteri de filo büyüklüğünün %10'u civarında sabit bir seviyede seyretti.
2025 yılı boyunca gemiler yeniden yönlendirilmeye devam edecek
BIMCO'nun raporuna göre, hala yeni inşa fiyatlarının zirveye yakın olacağı beklentisi olsa da, konteyner armatörlerinin yeni gemilere yönelik iştahının sürpriz bir şekilde devam ettiği de göz ardı edilememesi gereken bir gerçek. Ayrıca, dökme yük gemisi kontratlarındaki bir artış da fiyatları yukarı çekebilir.
Makro ortam Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı geçişleri Husi saldırılarından etkilenmeye devam ediyor. BIMCO, görünürde bir çözüm olmadığından, temel senaryoyu, gemilerin 2025 yılı boyunca yeniden yönlendirilmeye devam edeceği ve 2026 yılı boyunca gemilerin normal rotalarına dönebileceği varsayımıyla değiştirdiğini vurguladı. Benzer şekilde, Rusya'nın petrol ve petrol ürünleri ihracatına yönelik yaptırımlar devam ediyor ve bu durumun hem Kızıldeniz hem de Süveyş Kanalı boyunca süreceği varsayılıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) küresel petrol talebinin 2024 yılında günlük 0,9 milyon varil (mbpd) artarak 102,8 mbpd'ye ulaşacağını tahmin ediyor.
Yıllık bazda %0,9'luk artışın ardından 2025 yılında %1,0'lık bir artışla 103,8 mbpd'ye ulaşması bekleniyor. Bu, 2022'deki %2,6'lık ve 2023'teki %2,0'lık talep artışıyla kıyaslandığında daha düşük. Rafinerilerdeki ham petrol üretiminin 2024 yılında 82,8 mbpd'de kalacağı ve 2025 yılında 83,4 mbpd'ye yükseleceği tahmin ediliyor. Bu da her iki yılda da yıllık bazda %0,7'lik bir artış anlamına geliyor.
2024'ün ikinci yarısında petrol talebinin önceki tahminlere göre 0,3 mbpd daha düşük olması beklenirken, rafineri üretiminin ağustos tahminlerine göre 0,8 mbpd daha düşük olması bekleniyor.
2025 yılında petrol arzı talepten daha hızlı artacak
Çin'deki rafineri üretiminin 2024'teki düşüşe rağmen 2025'te toparlanması ve 2023'ten daha yüksek bir seviyede gerçekleşmesi bekleniyor. Güneydoğu ve Güney Asya ile Orta Doğu'nun üretim artışının diğer ana itici güçleri olması öngörülüyor. Petrol arzının 2025 yılında talepten daha hızlı artacağı ve 1,2 mbpd'lik bir arz fazlasına yol açacağı öngörülüyor.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve diğer üye olmayan ülkeler (OPEC+) ortaklaşa kararlaştırılan üretim kesintilerini gevşetmeye başlarsa, arz fazlası 2 mbpd'ye yaklaşabilir. Bu arz fazlası petrol fiyatları üzerinde baskı yaratarak talebi destekleyebilir ve ithalatçıları stok oluşturmaya teşvik edebilir. ABD, Kanada, Brezilya, Guyana ve Norveç OPEC+ dışı arzı artırıyor. Küresel ekonomide, büyümenin hızlanmasının IEA'nın tahminlerinin ötesinde önemli bir petrol talebi artışı sağlayabileceğine dair hiçbir işaret yok.
ABD, Çin ve Hindistan'daki büyümenin 2023'e kıyasla yavaşlayacağı tahmin ediliyor. Ancak Hindistan'ın hala etkileyici büyüme oranlarına sahip olacağı öngörülüyor. Buna karşılık, Çin'deki büyümenin 2024 yılında %4,8'e ulaşması ve önümüzdeki yıllarda yavaşlama göstermesi bekleniyor.
Bu arada dünya genelinde yeni seçilen hükümetler de görünümü önemli ölçüde etkileyebilir. Özellikle, ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın ABD'nin tüm ithalat tarifelerini önemli ölçüde artırma ve Çin'in ithalat tarifelerini daha da yükseltme planları, ABD ve dünyadaki büyüme üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir.
2024 yılında Avrupa, Kuzeydoğu Asya ve Kuzey Amerika’nın 2023 yılına kıyasla daha az ithalat yapacağı tahmin ediliyor. BIMCO, Çin'e yapılan ithalatın 2025 yılında büyümeye geri döneceğini ve Güneydoğu ve Güney Asya'ya yapılan hacimlerle birlikte hem 2025 hem de 2026 yıllarında büyümenin ana itici güçleri olacağını tahmin ediyor. Öte yandan, rafineri kapasitesi ve rafineri iş hacmi düşmeye devam ettikçe Avrupa'ya yönelik hacimlerin de düşmeye devam edeceği öngörülüyor.
Ton-mil büyüme tahmini yükseltildi
Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'nın yeniden yönlendirilmesinin 2025 yılı boyunca 2024 yılındaki gibi devam edeceği varsayımından hareketle, ton mil büyüme tahmini 2025 yılında %2,5-%3,5 seviyesine yükseltildi. Amerika'da petrol arzı genişlemeye devam ettiği için 2025 yılında biraz daha uzun sefer mesafeleri bekleniyor.
Tankerler 2026 yılında Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'na geri dönebilirse, sefer mesafeleri kısalacağından ton milin %1,5-%2,5 düşeceği tahmin ediliyor. Tankerlerin geri dönememesi halinde ise ton milin %0,5-%1,5 oranında artması öngörülüyor. BIMCO, ürün tankerleri için 2025 yılı kargo hacmi büyüme tahminini %2,5-%3,5'e yükseltti.
Normalden daha fazla ham petrol tankerinin temiz ürün ticaretine girmesi nedeniyle 2024'ün ikinci yarısındaki hacimler hayal kırıklığı yarattı. BIMCO'nun raporuna göre, bu durumun 2025 yılında tekrarlanması beklenmiyor ve bu hacimlerin yine ürün tankerleri tarafından kaldırılacağına ve böylece son tahmine kıyasla büyümenin artacağına inanılıyor. 2026 yılı için ürün tankeri kargo hacimlerinin %0,5-%1,5 oranında artacağı tahmin ediliyor. 2025 yılında olduğu gibi, Asya'nın artan hacimler için ana varış noktası olması bekleniyor. Ton milin 2025 yılında %2,5-%3,5 oranında artacağı, ancak 2026 yılında %4,5-%5,5 oranında düşeceği öngörülüyor.
2026'da ton mili düşüşüne yol açacak olan Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı üzerinden yapılan daha kısa sefer mesafeleri. Gemilerin normal rotalarına geri dönememesi halinde, ton milin 2026 yılında %1,5-%2,5 oranında artacağı tahmin ediliyor.
Ham petrol ve ürün tankeri talebi artabilir
Daha önce de belirtildiği üzere, OPEC+'nın 2025 yılında üretim kesintilerini gevşetmeye başlaması ihtimali bulunuyor. Bu durum önemli bir petrol arz fazlasına yol açabilir ve petrol fiyatlarını aşağı çekebilir. Düşük fiyatlar petrol talebinin artmasını ve stokların artmasını destekleyebilir.
Bu durum hem ham petrol hem de ürün tankeri talebini artırabilir, ancak stok artışı sadece geçici bir etkiye sahip olabilir. Fiyatlar daha sonra artarsa, ithalatçılar ithalat yerine bu stoklara yönelebilir ve ham tanker talebinde kısa vadeli bir düşüşe neden olabilir.
Öte yandan, Donald Trump yönetiminin seçim kampanyası sırasında vadettiği ithalat tarifelerini uygulamaya koyması halinde, ticaret ortakları misilleme yapabilir ve bu da hem küresel ticarete hem de ekonomik büyümeye zarar verebilir. Bu da küresel petrol talebini düşürebilir. Ukrayna'daki savaşın çözümünün Avrupa Birliği'nin Rus petrol ihracatına uyguladığı yaptırımları kaldırmasına yol açması halinde talep yönlü ek riskler ortaya çıkabilir.
Teslimatların artmasıyla arz da artacak
Bu durum, yaptırımların uygulanmasından bu yana görülen ticaret kaymalarının tersine dönmesine ve dolayısıyla deniz mesafesinin kısalmasına yol açabilir. Ancak BIMCO, bu senaryonun pek olası olmadığını değerlendiriyor.
BIMCO, mevcut sipariş defterindeki teslimatların artmaya başlamasıyla önümüzdeki yıllarda arzın yeniden artacağını tahmin ediyor.
Bununla birlikte, arz artışı talep artışını geride bıraktıkça ortalama seyir hızının da düşmeye başlayacağı düşünülüyor. Arzda 2025 yılı için öngörülen büyüme, aylık ortalama filodaki büyümeye paralel. Yeni inşa teslimatlarındaki artışla birlikte, daha yüksek geri dönüşüm faaliyetlerine geri dönüleceği tahmin ediliyor. Ancak, Rusya'ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle, eski tonajın normalde olması gerekenden daha fazla talep görmeye devam edeceği öngörülüyor. Bu nedenle BIMCO'nun geri dönüşüm tahmini piyasa koşulları göz önüne alındığında normalde beklenenden daha düşük. Toplamda, ham petrol ve ürün tankeri filolarının 2025-2026 döneminde sırasıyla 14,3 milyon ve 23,4 milyon deadweight büyüyeceği tahmin ediliyor.
Suezmax ve VLCC segmentleri ham tanker büyümesinin çoğunu sağlarken, MR ve LR2 segmentleri ürün tankeri sektöründe en fazla büyümeyi gerçekleştirecek. 2024 ve 2026 yılları arasında Suezmax ve VLCC segmentlerinin sırasıyla %8,5 ve %1,6, MR ve LR2 segmentlerinin ise %10,7 ve %22,5 oranında büyümesi bekleniyor.
2024 sonu ile 2026 arasında Suezmax ve VLCC segmentlerinin sırasıyla %8,5 ve %1,6 oranında büyümesi beklenirken, MR ve LR2 segmentlerinin %10,7 ve %22,5 oranında genişlemesi öngörülmektedir. 2024'ün ikinci yarısında piyasalarda yaşanan gerileme seyir hızlarının düşmesine neden olsa da şu ana kadarki yıl ortalaması 2023'e paralel seyrediyor.
7DENİZ