Bir armatör olarak sıfır gemi yatırımı ya da ikinci el gemi alımı tercihlerini belirleyen faktörlerin neler olduğunu aktaran Armatör Nadir Özsoy, “Ticaretin genel kuralı her zaman aynı olup, muhakkak alırken kazanmak gerekir. Denizcilik kendi özgü kuralları olan ve global pazarı ilgilendiren bir sektör olması sebebiyle gemi yatırımını etkileyen birçok parametreler vardır. Öncelikle geminin maliyeti; eğer sıfır gemi yaptırılacak ise geminin yapıldığı yerde ki gemi inşa maliyetleri geminin değerini etkilerken kullanılan malzemenin kalitesi de geminin maliyetine direk etki eden unsurlardır. Şu anda Avrupa yapımı IACS klas bir gemi ile aynı IACS klas ile Uzakdoğu’da inşa edilen gemi arasında ciddi bir maliyet farkı olmasına rağmen, o gemilerin ekonomik ömrünün farklı olması ve ikinci el satışlarında yapım yerinden kaynaklı talep ve fiyat farklılığı çok net bir şekilde ortaya çıkacaktır. Bu da bize sıfır gemi yaptırırken ikinci el fiyat ve talebinin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor” dedi.
Yeni inşa gemiler teknolojik ve çevreci olmalı
Özsoy, “Diğer bir hususta, sıfır gemiyi ne amaçla ve hangi yükler için inşa ettirmemiz gerektiğidir. Çok amaçlı gemi inşası ile özel amaçlı inşa edilen gemiler belli bir süre sonra piyasadaki değişiklikler nedeniyle çok rantabl olmayabilirler. Bildiğiniz üzere daha önce inşa edilmiş olan sea river type dediğimiz gemiler, bölgemizde oluşan Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle ciddi bir iş kaybına uğramış ve çoğu görece eski gemi hurdaya ayrılmak zorunda kalmıştır. Sıfır gemi inşasında gemilerin teknik donanımı ve yakıt tercihi de çok önem kazanmaktadır. Uluslararası kuralların çok sıkı bir şekilde uygulandığı denizcilik sektöründe her yıl değişen yeni kurallar, çevreye duyarlı gemileri daha çok ön plana çıkarmakla beraber diğer eski sistemlerin maliyetlerini artırarak işletmeleri zor durumda bırakmaktadır. Gemilerin yakıt sarfiyatları ve makine tipleri, işletme maliyetlerinin en başında olan kalemlerdir. Dolayısıyla yeni inşa gemi de ileriye dönük teknoloji ve çevreci regülasyonlara uygun inşa edilmelidir” şeklinde konuştu.
İkinci elde alırken kazanmalıyız
İyi bir işletmeci maliyetleri düşürmek için benzer gemileri inşa ederek hem işletme kolaylığı hem de işletme maliyetini azaltmak için sister gemileri tercih edebilir diyen Özsoy, “İkinci el gemi alırken de sıfır gemi inşa kriterlerine yakın değerlendirmeler yapmak zorundayız. Geminin yaşına göre maliyeti, ekonomik ömrü, o anki fiziksel ve teknik özellikleri, ikinci el geminin o piyasa da tercih edilmesine sebeptir. Ayrıca bir geminin inşasından itibaren ortalama 6-10 kere el değiştirdiğini göz önüne alarak, satarken de kolay satabileceğimiz gemiler almalıyız. İkinci el gemi alırken geminin Light Ship dediğimiz geminin hurda değerini gösteren fiyatını da göz önüne alarak, ortalama risk edilen paranın da hesabı yapılmalıdır. İkinci el gemi alımı her zaman ilave masrafları gerekli kılacaktır. Gemi alımına karar vermeden önce, gemide oluşacak tahmini tersane ve tamir masraflarının da iyi hesaplanması gerekmektedir. Başta da dediğimiz gibi özellikle ikinci el gemi alımlarında mümkünse alırken kazanmalı ve fırsat alımı yapılmalıdır” ifadelerini kullandı.
Doğru gemi yatırımı...
Bir armatörün doğru gemi yatırımını hangi faktörleri göz önünde tutarak yapması gerektiğini ve doğru olan bir yatırımı hangi faktörlerin negatif yönde etkilediğini değerlendiren Özsoy, “Bana göre doğru gemi yatırımı; yapmış olduğunuz yatırımın hedeflediğiniz zamanda veya daha önceden işletme karlılığı ve kar elde edilmiş ise bu yatırımın doğru olduğunu kabul edebiliriz Sonuçta planlama yaparken yapılmış masrafların geri dönüşü çok önemlidir. Bölgesel veya global siyasi değişiklikler o bölgelerde ekonomik değişikliklere de sebep olur. Ticaretin olmazsa olmazı deniz taşımacılığı da bu krizlerden en çok etkilenen sektör olmuştur. Bu da görece doğru yatırım yaptığınızı düşündüğünüz bir anda siyasi istikrarsızlık ve savaş durumları yapmış olduğunuz yatırımı negatif yönde etkileyecektir. İyi bir işletmeci gemi alındıktan sonra gemiyi sıkı bir şekilde bakımını yaptırmalı ve uluslararası denetimlerde gemi performansının üst düzeyde tutması gerekmektedir. Aksi takdirde kiracılar tarafından istenmeyen gemi noktasına gelir ki bu da gemi işletmesi açısından negatif yönde etkilenir” şeklinde konuştu.
Alınacak geminin geçmişi araştırılır
Gemi yatırımı yapmaya net olarak karar verdikten sonra ortalama ne kadar bir sürede bu yatırımı gerçekleştirdiğini aktaran Özsoy, “Gemi alımına karar verdikten sonra ekonomik olarak hazır isek (Nakit veya kredi) istediğimiz şartlarda gemi arayışına girdikten sonra, seçmiş olduğumuz gemilerin araştırması başlar. Daha önce geminin başına gelmiş olaylar var ise onlar incelenir ve doğru gemi olduğuna karar verildikten sonra gemiye inspectiona giderek, geminin genel durumu incelenir ve son pazarlıklarla beraber ortalama 2-3 ay içerisinde gemi alımı gerçekleşir” ifadesinde bulundu.
Filosundaki bir gemiyi satmak için kendisini harekete geçiren faktörleri de anlatan Özsoy, “Filomuza ait bir gemiyi satmaya karar verirken; öncelikle şirketin genel durumu ve ileriye dönük plan ve hedeflerini göz önüne alırız. Daha sonra filomuzdaki yaş ve kondisyon olarak daha zayıf olabilecek gemileri elimizden çıkarmayı düşünürüz tabii ki, piyasa şartlarının satışa uygun bir zamanda olmasına dikkat ederek geminin reel değerinde satılmasını tercih ederiz” dedi.
Bir anı...
Gemi alım-satımıyla ilgili bir anısını da paylaşan Özsoy, “Anlaşmasını yapmış ve peşinatını da ödemiş olduğumuz bir geminin, devir teslim için gittiği tahliye limanında yükte meydana gelen bir hasar nedeniyle büyük bir claim neticesinde bağlandı ve çok uzun süre gemi teslimini bekledik. Ancak sorun bir türlü çözülemedi ve satın alma sözleşmesi iptal oldu. O dönemde gerçekten hem satış yapan firma için hem de bizim için zor ve üzüntülü bir bekleyiş olmuştu. Bazen kısmet olmayınca olmuyor, parasını ödeseniz bile” şeklinde konuştu.
Kaynak: 7DENİZ DERGİSİ