Çin, Pakistanʹın Gvadar Limanıʹna Hindistan ise İranʹın Çabahar Limanıʹna büyük yatırımlar yaparak, bölgede deniz hakimiyeti ve ticaretini domine etmeyi hedefliyor. Çin, Pakistanʹın Gvadar Limanıʹna Hindistan ise İranʹın Çabahar Limanıʹna büyük yatırımlar yaparak, bölgede deniz hakimiyeti ve ticareti domine etmeyi hedefliyor. Mavi sularda yaşanacak böylesi rekabetin, bölgede silahlanmanın hızlanmasına neden olmasından endişe ediliyor. Pakistanʹın Gvadar ve İranʹın Çabahar limanları bölgenin kaderini belirleyecek jeostratejik ve jeopolitik öneme sahip dinamikler olarak öne çıkıyor. Her iki liman da dünyanın petrol rezervlerinin üçte ikisine sahip olan ve günde ortalama 17 milyar varil ham petrolün taşındığı Hürmüz Boğazı ağzında bulunuyor. Bu limanların tam olarak faaliyete geçmesi halinde deniz yolu taşımacılığı konusunda bölgede rekabet alevlenecek. Uluslararası deniz taşımacılığı ve petrol ticaretinin önemli kesişme noktasında bulunan her iki liman da Orta Asya, Güney Asya ve Ortadoğuʹyu birbirine bağlayan bir noktada yer alıyor. Bunun ötesinde söz konusu limanların Hint Okyanusuʹna direk ulaşıma imkan vermesi de ekonomik ve stratejik değerlerini arttırıyor. Hint Okyanusuʹndan yılda 100 bin gemi geçtiği ve dünya petrol ticaretinin yüzde 70ʹinin bu güzergahtan yapıldığı tahmin ediliyor. Limanların kontrolünde Çin ve Hindistan rekabeti Çin ve Hindistan, yukarıda sayılan nedenlerden dolayı bu limanların inşası ve finanse edilmesiyle yakından ilgileniyor. Çinli Overseas Port Holding Şirketi (COPHC), 2013ʹte Gvadar Limanıʹnın işletmesini 40 yıllığına satın aldı. Hedef ise 2015ʹin sonunda bu limanı tam kapasiteyle faaliyete geçirmekti. Bu kapsamda, Çin ile Pakistan arasında 46 milyar dolarlık enerji ve altyapı anlaşmaları imzalandı. Çin, 3 bin kilometrelik yol inşa ederek, Gvadar ile Kaşgarʹı birbirine bağlamayı amaçlıyor. Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) olarak adlandırılan bu projeyle aynı güzergah üzerine tren yolları ve gaz-petrol boru hatları da inşa edilmesi planlanıyor. Öte yandan, Hindistan da bölgede rekabet halinde olduğu Çin ile dengeleri sağlamak adına İranʹın Çabahar Limanıʹnın geliştirilmesiyle 2003ʹten bu yana yakından ilgileniyordu ancak İranʹa uygulanan ekonomik yaptırımlar gerekçesiyle projede pek ilerleme kaydedilemedi. Geçen yıl mayıs ayında ise İran ve Hindistan arasında uzun zamandır ertelenen mutabakat anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, 2016ʹnın sonunda Hindistan, Çabahar Limanıʹnın geliştirilmesi ve kapasitesinin arttırılmasını tamamlayacak. Yine anlaşmaya göre, Yeni Delhi yönetimi, 85 milyon dolar civarında yatırım yaparak, limana konteyner ve çok amaçlı kargo terminali inşa edecek. Hem İran hem de Hindistan bölgeye kayda değer bir yatırım yaptı. İranʹın güney sahilindeki Çabaharʹı kuzeydeki Zahidan kentine bağlayan yol tamamlandı ve faaliyete geçti. Hindistan, 100 milyon dolar harcayarak, Afganistanʹda 220 kilometrelik Zaranj-Delaram Otobanıʹnı 2009ʹda tamamladı. Böylece Afganistanʹdan İranʹın Çabahar Limanıʹna kara yolu bağlantısı neredeyse sağlanmış oldu. Bu arada, İran da Çabahar ile Zahidan arasında tren yolu inşaatına başladı. Zahidanʹa ulaşacak bir tren yolu ağının İranʹın Orta Asya devletlerine mal taşımasını son derece kolaylaştıracağı belirtiliyor. Afganistan da geçen aylarda İran ve Hindistan ile üçlü ticaret anlaşması imzalayarak, Çabahar Limanıʹnı alternatif güzergah olarak kullanacağını bildirdi. Çinʹin yer altı kaynaklarına kısa yoldan ulaşma hedefi Çinʹin ekonomik çıkarları doğrultusunda Ortadoğu petrol ve gazını Pakistanʹın Gvadar Limanı üzerinden ithal edilmesi önem arz ediyor. Aynı şekilde, Çin, maden zengini Afrikaʹya ulaşımda da aynı limanı kullanmak istiyor. Bunun gerekçesi ise Gvadarʹın en yakın ve en ucuz güzergah olması. Çin, halihazırda deniz ticaretini kendisi için riskli olan Güney Çin Denizi, Malakka Boğazı, Sri Lanka ve Pasifik üzerinden yapıyor. Bu da Çin gemilerinin bölgedeki ticaret ortaklarına ulaşması için yaklaşık 10 bin kilometre yol yapması anlamına geliyor. Ancak, Gvadar Limanı, 10 bin kilometrelik mesafeyi 2 bin 500 kilometreye indirecek. Ayrıca Kaşgarʹa ulaşımı da 4 bin 500 kilometreden 2 bin 500 kilometreye indirecek. Sonuç olarak, Çin, ticaretinde sadece süreden kazanmayacak aynı zamanda milyonlarca dolar da cebinde kalacak. Bölgede silahlanmanın hızlanması tehlikesi Çinʹin askeri hedefleri arasında Hint Okyanusuʹnda ˮrakipsiz bir deniz gücüˮ olmak, ilk sıralarda yer alıyor. Umman Deniziʹndeki ABD-Hindistan üstünlüğünü dengelemek isteyen Çin, ayrıca, Gvadar Limanıʹnı, Malakka Boğazıʹnın Hindistan tarafından bloke edilmesi halinde bir alternatif olarak görüyor. Hindistanʹın İranʹdaki Çabahar Limanıʹnı geliştirmesinin bir amacı da İranʹın ham petrol rezervlerinden ve Afganistanʹın kaynaklarından faydalanmak. Bunun yanı sıra, Orta Asya devletlerinden de enerji, gaz ve petrol ithal etmeyi arzulayan Yeni Delhi yönetimi, karşılığında ise araba, bilgisayar ve enformasyon teknolojisi ihraç etmeyi hedefliyor. Çin ve Hindistan arasında limanlar konusunda yaşanan yoğun rekabet, bölgenin geleceğine damga vuracak gibi gözüküyor. Ekonomide ve mavi sularda yaşanacak rekabetin bölgede silahlanmanın hızlanmasına neden olmasından endişe ediliyor. 7DENİZ