Küresel denizcilik endüstrisi hem karbon ve kükürtdioksit emisyonlarını hem de diğer kirleticileri azaltmak ve daha geniş yeşil hedeflere ulaşmak için daha temiz yakıt kullanma konusunda giderek artan bir baskı altında.
Yaptırıma tabi petrol taşıyan yüzlerce tanker, şeffaf olmayan mülkiyetleri ve Batılı olmayan sigorta ve diğer denizcilik hizmetlerini kullanmaları nedeniyle takip edilmeleri zor olduğundan ve daha temiz gemicilik standartlarını takip etmek için çok az teşvike sahip olduklarından bir zorluk oluşturuyor.
Denizcilik veri grubu Lloyd's List Intelligence'ın baş analisti Michelle Wiese Bockmann, "Batı yargı yetkisi dışında faaliyet göstererek yaptırımları atlatmanın yollarını bulan daha fazla sayıda gemi görüyorsunuz. Karanlık filo steroidlere dönüştü. Yaptıkları aldatıcı denizcilik uygulamaları da giderek daha karmaşık ve sofistike hale geliyor" dedi.
Bockmann'a göre bunlar arasında liman devleti kontrol denetiminden kaçınmak için uluslararası sularda gemiden gemiye tehlikeli petrol transferleri, gemi kimlik numaralarının tahrif edilmesi, tankerlerin konumları hakkında yanlış bilgi göndermesi ve daha düşük teknik gözetim ve uzmanlık standartlarına sahip bayrak sicillerinin kullanılması yer alıyor.
Lloyd's List Intelligence, gölge filonun bir yıl önceki 530 tankerden yaklaşık 630 tankere ulaştığını ve toplam küresel tanker filosunun %14,5'ini oluşturduğunu tahmin ediyor.
Bazı sektör tahminlerine göre bu sayı daha da yüksek, sayıları 800'ün üzerinde.
Bu rakamlar, Moskova'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ve Batı'nın Rusya'nın enerji ihracatını kısıtlayarak gemilerin yaptırımlara maruz kalmasına yol açmasının ardından daha da hızlı bir büyümeye işaret ediyor.
Lloyd's List Intelligence'a göre, savaştan önce gölge tanker filosu yaklaşık 280-300 gemiden oluşuyordu. Böyle bir büyüme, çevresel etkilerinin yanı sıra güvenlik ve Batı'nın varil başına 60 dolar sınırının üzerinde fiyatlandırılan Rus petrolünün sevkiyatı ve ticaretine getirdiği yasak da dahil olmak üzere yaptırımların etkinliği konusunda endişelere yol açtı.
Birleşmiş Milletler'in Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından kabul edilen IMO 2020 sözleşmesi uyarınca gemiler, sektörün on yıllardır kullandığı yüksek kükürtlü dizel yakıttan düşük kükürtlü yakıta geçmek zorunda.
Sülfürle ilgili ihlaller nedeniyle alıkonulan gemi vakaları arttı
Emisyonları düşürmek için tasarlanan bu düzenlemelerin uygulanması IMO üyesi ülkelere bağlı olup, bu ülkeler kurallara uymayan gemilere para cezası uygulayabilir ya da gemileri alıkoyabilir. Nisan ayında IMO, üyelerine gölge gemi olarak kabul edilen gemiler üzerindeki denetimleri artırmaları ve herhangi bir usulsüzlük için para cezalarını sertleştirmeleri çağrısında bulundu.
IMO kurallarına göre gemiler ancak scrubber olarak bilinen egzoz gazı temizleme sistemlerine sahip olmaları halinde yüksek kükürtlü yakıt yakabilirler.
Ancak konuyla ilgili bilgi sahibi kişiler, gölge filo tankerlerinin daha çevreci yakıttan %20 daha ucuz olduğu tahmin edilen daha yüksek kükürtlü dizel yakıtla, düzenlemeleri uygulayan limanlarda durdurulmadıkları sürece kontrol edilmeden çalışabildiklerini söyledi.
Sektörden bir kaynak, “Birçok gölge gemide yıkayıcı yok ama Rusya'dayken yüksek sülfürlü akaryakıt alıyorlar. Dolayısıyla IMO'nun sülfür sınırını ihlal ediyorlar" dedi. Gölge filo genelinde IMO 2020'ye uyumsuzluğun boyutunu ölçmek zor, ancak sülfürle ilgili ihlaller nedeniyle alıkonulan gemi vakalarında bir artış var.
Reuters'ın liman icra makamlarının verilerine dayanarak yaptığı analize göre, Avrupa ve Asya'daki liman makamları 2024'ün ilk 5 ayında sözleşmeyle bağlantılı olarak en az 10 gemiyi alıkoydu. Bu sayı geçen yılın aynı döneminde 6, 2022'nin tamamında ise 5'ti. Alıkonulan 10 tankerden 9'u daha önce Rusya'ya uğramıştı.
İran yakıt tedarik ediyor
Rusya ve Kazakistan, Kırgızistan, Ermenistan ve Belarus'u kapsayan Avrasya Ekonomik Birliği'ndeki ortakları aralık ayında 2026 sonuna kadar yüksek kükürtlü yakıt kullanmaya devam edecekleri konusunda anlaştılar.
Yakıt nakliyesi ticaretiyle uğraşan kişiler, bunun gemilerin bu ülkelere hizmet veren limanlardan hala yüksek kükürtlü yakıt alabileceği anlamına geldiğini söylüyor.
Kaynaklar, bir başka yüksek kükürtlü yakıt üreticisi olan İran'ın da Orta Doğu Körfezi'ndeki gemilere yakıt tedarik ettiğini söylüyor.
İran'la ilgili tanker trafiğini uydu verileri üzerinden takip eden ABD'li savunuculuk grubu United Against Nuclear Iran'ın personel şefi Claire Jungman, Casinova tankerinin geçtiğimiz aylarda İran'ın Bandar İmam Humeyni Limanı'na bu tür bir operasyonla yakıt yüklediğini söyledi. Jungman, Casinova'nın daha sonra yakıtın bir kısmını Irak'ın güneyindeki Basra demir bölgesinde bekleyen daha küçük gemilere aktardığını ifade etti. Geminin Liberya merkezli sahibi Le Monde Marine Services'e açıklama için ulaşılamadı.
Casinova'nın gemi sigortacısı West P&I geminin teminatını iptal etme sürecinde olduğunu söyledi.
Merkezi ABD'de bulunan şirketin sözcüsü, Casinova'ya güvenlik teminatı sağlayan gemi sertifikasyon kuruluşu ABS'nin geminin faaliyetlerini soruşturduğunu kaydetti.
Sözcü, "ABS her iddiayı ve yaptırım konusunu çok ciddiye almaktadır. ABD ve BM yaptırım rejimlerine ve yürürlükteki diğer tüm yasalara uymaya kararlıyız" dedi.