İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Bölgeleri (İMEAK) Deniz Ticaret Odası Sektör Raporu yayınlandı.
Rapora göre, 2023 yılında dünya taşımacılığının %86’si denizyoluyla, %14’ü karayoluyla (kara ve demir) ve %1’den azı ise havayoluyla taşındı. 2023 yılında Türkiye’nin dış ticaret hacminin %87,5’i denizyolu ile %11,3’ü karayolu ile, %0,5’i demiryolu ile, %0,4’ü havayolu ile ve %0,3’ü ise sabit ulaşım sistemi ile taşındı.
2023 yılında Türkiye’nin dış ticaret hacmi değer olarak incelendiğinde ise; %54,8’i denizyolu ile %24,3’ü karayolu ile %0,6’sı demiryolu ile %14,9’u havayoluyla ile ve %1,1’i sabit ulaşım sistemi ile taşındı. Bilinmeyen olarak tanımlanan ve hangi yollarla taşındığı belirtilmeyen veri ise %6,3 olarak belirlendi.
Türk bayraklı gemilerin taşımalardan aldığı pay %7
Türkiye’nin 2014 yılına nazaran 2023 yılında ihracat taşımaları 88 milyon tondan 135 milyon tona, ithalat taşımaları ise 194 milyon tondan 236 milyon tona yükseldi. Rapora göre denizyolu dış ticaret taşımacılığında Türk bayraklı gemilerin bu taşımalardan aldığı pay 2023 yılında da %7’olarak gerçekleşti.
2023 yılı dış ticaret yükleri taşımalarının ihracat ve ithalat ayırımlı olarak incelenmesi halinde, toplam ihracatın 135 milyon tonun 13 milyon tonu, %10’u Türk bayraklı gemilerle; 122 milyon tonu, %90’ı yabancı bayraklı gemilerle taşındı. Toplam ithalatın 256 milyon tonun 16 milyon tonu %6’si Türk bayraklı gemilerle, 240 milyon tonu %94’ü yabancı bayraklı gemilerle taşındı. Denizyolu dış ticaret taşımacılığında 2014 yılında 283 milyon tonluk taşıma hacminin 2023’te 391 milyon tona, ithalat yüklerinin aynı dönemde 194 milyon tondan 256 milyon tona ve ihracat yüklerinin ise 88 milyon tondan 135 milyon tona yükseldiği görüldü. Türk bayraklı gemilerin taşımalarının ise, 2014 yılında ihracatta 13 milyon tondan 2023 yılında da 13 milyon ton olarak gerçekleştiği, ithalatta ise 2014 yılında 20 milyon ton olan miktar 2023 yılında 16 milyon tona geriledi.
Yabancı bayraklı gemilerin taşımaları ise, 2014 yılında ihracatta 75 milyon tondan 2023 yılında 122 milyon tona, ithalatta ise 2012 yılında 173 milyon tondan 2023 yılında 240 milyon tona yükseldi. 2023 verilerine göre ithalat ve ihracat yüklerinin Türk bayraklı gemilerle taşınmasında 2022 yılına nazaran %3’lük artış gerçekleşti.
6 limanda 30 milyon tonun üzerinde yük elleçlendi
2023 yılında Türkiye limanlarında gerçekleşen dış ticaret elleçlemesinde 30 milyon tonun üzerinde yük elleçleyen 6 limanın yüzdelik oranı sırasıyla Kocaeli ve Aliağa %15, İskenderun %13, Ceyhan %11, Mersin %8 ve Tekirdağ %8’dir. Türkiye’nin 458 milyon ton olarak dış ticaret elleçlemesinin ihracat, ithalat ve transit elleçlemesinin %72’si altı limanda gerçekleşti.
2023 yılında ülkeler bazında denizyolu ile dış ticaret taşımacılığının ithalat, ihracat olarak (transit elleçleme hariç) olarak değerlendirildiğinde, 1. sırada 98 milyon ton ile Rusya Federasyonu, 2. sırada 27 milyon ton ile Amerika Birleşik Devletleri ve 3. sırada ise 22 milyon ton ile İtalya yer aldı. En fazla ihracat yapılan ülke 14 milyon ton ile İtalya, en fazla ithalat yapılan ülke 93 milyon ton ile Rusya Federasyonu ve en fazla transit yükleme yapılan ülke ise 21 milyon ton ile İtalya oldu.
Dış ticaret elleçlemesinde, Rusya Federasyonu %22, İtalya %10 ve Amerika %6 ile ilk üç sırada yer aldı. İlk üç ülke toplam elleçlemenin %38’ini oluşturdu.
Kuru dökme yük ticareti 2023’de %3,7 arttı
2023 yılında yıllık bazda denizyoluyla majör dökme yük ticaretinin %4,8 ve petrol ticaretinin %3,0 oranında güçlü büyümesinin desteğiyle toplam küresel deniz ticaret hacmi yıllık %2,6 artarak 12,3 milyar tona ulaşarak olumlu bir görünüm sergiledi.
Ton-mil cinsinden küresel denizyolu ticareti, Rusya-Ukrayna çatışmasının devam eden etkileri ve daha sonra Panama ve Süveyş kanallarındaki aksaklıklar nedeniyle ticaret modellerindeki değişimlerinden etkilenerek %4,4 oranında güçlü bir artış gösterdi.
TEU bazında konteyner ticareti hacimleri, 2022 yılında %3,7 oranında düştükten sonra 2023 yılında sabit kalırken, TEU-mil bazında %2 artış gözlendi.
2022'deki %2,9'luk düşüşün ardından, deniz yoluyla taşınan kuru dökme yük ticareti 2023 yılında %3,7 arttı. 2023 yılında ton-mil bazında artış %4,8 artış gösterdi. Mütevazı bir teslimat programına ve artan yıkım potansiyeline rağmen, 2024 yılında kuru dökme yük gemisi talep büyümesinin yaklaşık %2,1 ve filo büyümesinin yaklaşık %2,7 olacağı öngörülüyor. Atlantik ham petrol üretimindeki büyüme ve yeni rafineri kurulumlarının desteğiyle, petrol ticaretinin bu yıl ton bazında %3,0 oranında artması bekleniyor. Kızıldeniz'den kaçınmak için rotasını değiştiren ürün tankerleri ve petrol ürünleri ticaretinin ton-mil büyümesine katkıda bulunarak genel petrol ticaretinin ton-mil olarak %4,9 artması tahmin ediliyor.
Dünya ticaret filosunda 61 bin 811 gemi var
2024’ün başında dünya ticaret filosunun (300 GT ve üzeri) gemi sayısı 61.811 ve toplam tonajı 2.242.673 milyar DWT seviyesinde gerçekleşti.
Yunanistan, Çin ve Japonya kapasite bazında dünyanın en büyük ticaret filosuna sahip ülke olmaya devam ediyor. Dünya tonajının yaklaşık %47,4'ünü kontrol ediyorlar. Liberya 400 milyon DWT ve 5.001 gemi ile dünyanın en büyük sicile sahip ülkesi oldu. Bunu 370 milyon DWT ile Panama 300 milyon DWT ile Marshall Adaları takip ediyor.
2024 yılında tanker, dökme yük, konteyner, kuru yük, yolcu gemi tiplerinin toplamı 2.166.510 DWT olarak ölçüldü. Bu gemi tipleri içerisinde DWT bazında en fazla paya %43,4 ile dökme yük gemi tipi sahip oldu.
Türk bayrağı Beyaz Listede
Uluslararası Deniz Ticaret Odası (ICS) tarafından hazırlanan, 2023/2024 bayrak devleti performans tablosuna göre Türk bayrağı Beyaz Liste’de bulunuyor. Paris Memorandumu kapsamında 2023 yılı içerisinde Türk bayraklı gemilere yönelik toplam 197 denetleme gerçekleştirilmiş ve muhtelif sebeplerle Kanada’da 1 Yunanistan’da 2, Bulgaristan’da 1, Hırvatistan’da 1, İngiltere’de 1, ve Hollanda’da 1 olmak üzere toplamda 7 gemi tutuldu.
Deniz haydutluğu faaliyetleri
Uluslararası Ticaret Odası Uluslararası Denizcilik Bürosu (International Maritime Bureau - IMB) 2023 Yılı Deniz Haydutluğu Raporu özetine göre; Ocak - Aralık 2023 tarihleri arasında rapor edilen 120 deniz haydutluğu ve silahlı soygun vakasının %70'i tehlikeli olarak listelenen ülkelerde meydana geldi.
Rapora göre denizcilerin geçiş yaparken gerekli önlemleri almaları ve azami dikkat göstermeleri gereken bölgeler şöyle sıralandı:
Bangladeş, Endonezya, Malaka Boğazı, Malezya, Filipinler, Manila, Güney Çin Denizi, Batı Afrika (Gine Körfezi), Angola (Luanda), Benin (Cotonou), Kamerun (Douala), Ekvator Ginesi, Gabon (Gentil Limanı / Owendo demi sahası, Gana (Takoradi), Gine (Conakry), Fildişi Sahilleri, Nijerya, Togo (Lome), Kongo, Sao Tome & Principe, Aden Körfezi / Kızıl Deniz/ Somali / Arap Denizi / Hint Okyanusu, Yemen / Aden Körfezi / Güney Kızıldeniz / Bab El Mendeb, Hürmüz Boğazı, Umman Körfezi ve Iran açıkları, Güney ve Orta Amerika ve Karayipler Brezilya (Macapa), Kolombiya (Cartagena), Ekvador (Guayaquil), Haiti (Port Au Prince/Lafiteau), Meksika (Puerto Dos Bocas), Peru (Callao), Venezuela (Puerto La Cruz / Puerto Jose), Doğu Avrupa / Ukrayna.
Türk deniz ticaret filosunda en çok kuru yük gemisi bulunuyor
Türk deniz ticaret filosunun 500 adet geminin 291 adedi ithal, 209 adedi ise inşa yoluyla edinildi. İthal gemilerin DWT’si 5,8 milyon, inşa gemilerin ise 1,4 milyon.
1000 GT ve üzeri Türk deniz ticaret filosunu oluşturan 500 adet geminin adet bazındaki çoğunluğu sırasıyla; %18,8’ini kuru yük gemileri, %14,4’ünü kimyevi madde tankerleri, %10,4’ünü konteyner gemileri, %8,6’sını deniz araçları ve %8,2’sini dökme yük gemileri oluşturuyor. Diğer tip gemiler ise filonun sayısal olarak ancak %39,6’dır.
1000 GT ve üzerindeki Türk deniz ticaret filosu 7,2 milyon DWT ve 6,0 milyon GT’dir.
7,2 milyon DWT olan deniz ticaret filosunun DWT bazındaki çoğunluğunu sırasıyla; %25,8’ini dökme yük gemileri, %20,9’unu petrol tankerleri, %15,6’sını konteyner gemileri, %14,5’ini kimyevi madde tankerleri ve %9,1’ini kuru yük gemileri oluşturuyor. Diğer tip gemilerin DWT yüzdesi ise %14,1’dir.
438 gemi TUGS'a kayıtlı
500 adet gemiden %12,4’ü (62 gemi) MGS’ye (Milli Gemi Sicili), %87,6’si (438 gemi) TUGS’a kayıtlı olduğu görülüyor. Filonun DWT olarak %5,6’sı MGS’ye, %94,4’ü TUGS’a, GT olarak ise %7,6’sı MGS’ye, %92,4’ü TUGS’a (Türk Uluslararası Gemi Sicili) kayıtlı durumda.
MGS’ye kayıtlı toplam 404.865 DWT’lik filoda en fazla tonaja sahip gemi tiplerini sırasıyla; %33,2’sini konteyner gemileri, %23,1’ini LNG tankeri, %17,2’sini kimyevi madde tankerleri, %6,9’unu kuru yük gemileri ve %4,9’unu hizmet gemileri oluşturuyor.
Diğer tip gemiler ise MGS’nin %14,8’idir. TUGS’a kayıtlı toplam 6,8 milyon DWT’lik filoda en fazla tonaja sahip gemi tiplerini sırasıyla; %27’sini dökme yük gemileri, %22’sini petrol tankerleri, %14,6’sını konteyner gemileri, %14,3’ünü kimyevi madde tankerleri ve %9,2’sini kuru yük gemileri oluşturuyor. Diğer tip gemiler ise, TUGS’un %12,8’idir.
Filoda DWT olarak 2021-2022 yılları arasında %11,5 artış gerçekleşirken, 2022-2023 yılları arasında %10,0 artış gerçekleşti.
1000 GT kapasitenin üzerindeki gemilerin dikkate alındığı filoda, 500 adet gemi bulunmakta ve bu gemilerin genel yaş ortalaması 31.12.2023 tarihi itibariyle 25.
Türk deniz ticaret filosunun tonaj ve yaş dağılımı
500 adet ve 7.184.296 DWT’lik Türk deniz ticaret filosunun tonaj ve yaş grupları itibariyle dağılımı incelendiğinde;
- 1.507.979 DWT’lik 61 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 3.273.042 DWT’lik 165 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 1.799.802 DWT’lik 111 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 603.473 DWT’lik 163 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor.
1000 GT ve üzeri Türk deniz ticaret filosunun %21,0’ı 0-9 yaş grubunda, %45,6’sı 10-19 yaş grubunda, %25,0’ı 20-29 yaş grubunda ve %8,4’ü 30 ve üzeri yaş grubunda yer alıyor.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %18,8’ini ve DWT olarak %9,1’ini oluşturan 94 adet ve 652.709 DWT’lik kuru yük gemilerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 77.294 DWT’lik 6 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 226.366 DWT’lik 22 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 99.575 DWT’lik 12 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 249.474 DWT’lik 54 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda, yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki kuru yük gemilerinin, %11,8’i 0-9 yaş grubunda, %34,7’si 10-19 yaş grubunda, %15,3’ü 20-29 yaş grubunda ve %38,2’si 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %8,2’sini oluşturan ve DWT olarak %25,8’ini oluşturan 41 adet ve 1.851.856 DWT’lik dökme yük gemilerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 105.526 DWT’lik 3 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 960.531 DWT’lik 18 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 716.484 DWT’lik 16 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 69.315 DWT’lik 4 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda, yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki dökme yük gemilerinin, %5,7’si 0-9 yaş grubunda, %51,9’u 10-19 yaş grubunda, %38,7’si 20-29 yaş grubunda ve %3,7’si 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %5,2’sini ve DWT olarak %20,9’unu oluşturan 26 adet ve 1.501.220 DWT’lik petrol tankerlerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 720.075 DWT’lik 5 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 753.376 DWT’lik 13 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 15.164 DWT’lik 4 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 12.605 DWT’lik 4 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki petrol tankerlerinin, %48,0’ını 0-9 yaş grubunda, %50,2’sini 10-19 yaş grubunda, %1,0’ını 20-29 yaş grubunda, %0,8’ini 30 yaş ve üzeri grubunda bulunuyor.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %14,4’ünü ve DWT olarak %14,5’ini oluşturan 72 adet ve 1.041.981 DWT’lik kimyevi madde tankerlerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 94.111 DWT’lik 8 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 548.396 DWT’lik 32 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 342.915 DWT’lik 23 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 56.559 DWT’lik 9 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki kimyevi madde tankerlerinin, %9,1’i 0-9 yaş grubunda, %52,6’sı 10-19 yaş grubunda, %32,9’u 20-29 yaş grubunda ve %5,4’ü 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor. Türk Deniz ticaret filosunun sayısal olarak %10,4’ünü ve DWT olarak %14,5’ini oluşturan 52 adet ve 1.122.246 DWT’lik konteyner gemilerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 147.996 DWT’lik 4 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 452.822 DWT’lik 19 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 487.262 DWT’lik 26 adet gemi 20-29 yaş grubunda,
- 34.166 DWT’lik 3 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda, yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki konteyner gemilerinin, %13,2'si 0-9 yaş grubunda, %40,4’ü 10-19 yaş grubunda, %43,4’ü 20-29 yaş grubunda ve %3,0’ı 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %4’ünü ve DWT olarak %3,5’ini oluşturan 20 adet ve 251.133 DWT’lik Ro-Ro gemilerinin tonaj ve yaş ortalamaları incelendiğinde;
- 46.110 DWT’lik 3 adet gemi 0-9 yaş grubunda,
- 145.896 DWT’lik 11 adet gemi 10-19 yaş grubunda,
- 31.095 DWT’lik 4 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda,
- 28.032 DWT’lik 2 adet gemi 30 yaş ve üzeri grubunda, yer aldığı görülüyor.
Türk deniz ticaret filosundaki Ro-Ro gemilerinin, %18,4’ü 0-9 yaş grubunda, %58,1’i 10-19 yaş grubunda, %12,4’ü 20-29 yaş grubunda ve %11,1’i 30 yaş ve üzeri grubunda yer alıyor.
Türk deniz ticaret filosunda, 1000 DWT’nin üzerinde 256 adedi ithal, 207 adedi yurt içinde inşa olmak üzere toplam 463 adet gemi bulunuyor.
Türk deniz ticaret filosunda 1000 DWT’nin üzerinde bulunan 463 adet geminin; %13,4'ü (62 adet gemi) MGS’ye, %86,6’sı (401 adet gemi) TUGS’a kayıtlı.
1000 DWT üzerindeki gemilerin toplam GT’si 5.332.251 ve DWT’si ise 7.321.986’dır. Bu tonajın DWT bazındaki çoğunluğunu sırasıyla; %25,3'ünü dökme yük gemileri, %21,0'ını petrol tankerleri, %15,3'ünü konteyner gemileri, %14,2’sini kimyevi madde tankerleri, %9,5'ini kuru yük gemileri ve %3,4’ünü Ro-Ro gemileri oluşturuyor.
1000 DWT kapasitenin üzerindeki gemilerin dikkate alındığı Türk deniz ticaret filosunda, 463 adet gemi bulunuyor ve bu gemilerin genel yaş ortalaması 31.12.2023 itibariyle 26.
Türk deniz ticaret filosunun sayısal olarak %26,3’ünü oluşturan kuru yük gemilerinin genel yaş ortalaması 35. DWT olarak filonun %25,3’ünü oluşturan dökme yük gemilerinin genel yaş ortalaması ise 20.
Türk deniz ticaret filosunun dünya filosundaki yeri
Rapora göre, 1999 yılında Türk armatörlerinin kontrolündeki filo 9,6 milyon DWT olup, bunun %90,5’i Türk bayraklı, %9,5’i ise yabancı bayraktaki gemilerden oluşurken, 2024 yılı başı itibariyle Türk armatörlerinin 1000 GT ve üzerindeki gemileri dikkate alındığında 48,0 milyon DWT’nin %12,6’sı Türk bayrağında, %87,4’ü ise yabancı bayrakta yer alıyor.
1 Ocak 2024 itibariyle 1000 GT ve üzerindeki gemilerde Türk armatörlerinin yabancı bayraklı gemileri ile Türk bayraklı gemilerinin 2023 yılı başı ile 2024 yılı başına göre %25,9’luk bir artış gerçekleşti.
1 Ocak 2024 itibariyle Shipping Statistics and Market Review kaynağına göre 1000 GT ve üzerindeki gemilerde Türk bayraklı gemiler 6,0 milyon DWT, Türk armatörlerinin yabancı bayraklı gemi tonajı ise 42,0 milyon DWT’dir.
Dünyanın en büyük filosuna sahip ülkelerin ulusal bayraklarına ilaveten yabancı bayrak altında çalışan gemileri de eklendiğinde 1000 GT ve üzerindeki gemileri kapsayacak şekilde yapılan sıralamada Yunanistan 410,3 milyon DWT ile 1. sırada, Çin 392,9 milyon DWT ile 2. sırada, Japonya 255,9 milyon DWT ile 3. sırada ve Güney Kore 100,3 milyon DWT ile 4. sırada yer alıyor.
Türkiye yabancı bayrakta 12. sırada
Dünyanın kolay bayrakları en fazla filoya sahip 30 ülkenin dağılımı tablosunda 1 Ocak 2024 itibariyle (1000 GT ve üzeri) ulusal ve yabancı bayraktaki gemilerde Yunanistan’ın 1’inci, Çin’in 2’nci, Japonya’nın 3‘üncü olduğu sıralamada Türkiye 12. sırada yer aldı.
2024 yılı başı itibariyle, Türkiye’nin milli bayraktaki gemi oranı adet bazında %17,7 ve yabancı bayrakta %82,3’tür. DWT olarak oranı ise milli bayrakta %12,6 ve yabancı bayrakta %87,4’tür. 30 Ülkenin DWT olarak %22,9’u milli bayraklarında, %77,1’i ise yabancı bayrak altında çalışıyor.
Dünya filosunun DWT olarak %17,8’ini bünyesinde bulunduran Liberya 1. sırada, %16,5’ini bünyesinde bulunduran Panama 2. sırada, %13,4’ünü bünyesinde bulunduran Marshall Adaları ise 3. sırada yer alıyor.
Bayraklara göre dünya filosu (300 GT ve üzeri) 160 ülke bazında 61.811 adet gemi ile 2.245.145.000 DWT ve 1.510.132.000 GT’dir. Dünya deniz ticaret filosu sıralamasında, %10,4 oranında artış ile Türkiye 30’uncu sıraya yükselmiştir.
Türkiye’nin komşuları arasında milli ve yabancı filo sıralamasında dünya birincisi olan Yunanistan (56,3 milyon DWT) 1. sırada, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (29,8 milyon DWT) 2. sırada, İran (20,5 milyon DWT) 3. sırada, Rusya (10,3 Milyon DWT) 4. sırada ve Türkiye (6,8 milyon DWT) ile 5. sırada yer alıyor.
85 tersane faal durumda
2002 yılında 37 adet olan faal tersane sayısı, 2008’de 58’e, 2021’de 84’e ulaştı. Mart 2024 itibariyle 85 adet tersane faal durumda olup, bu tersaneler, Marmara ve Batı Karadeniz’de yoğunlaştı. Ayrıca 13 adet alan tersane alanı olarak belirlendi, bunlardan 7 adedi yatırım aşamasında. 2008 yılı son çeyreğinde başlayan ve 2009 yılı son çeyreğine kadar kuvvetli şekilde hissedilen küresel ekonomik krizin ardından 2019’da ortaya çıkan Covid-19 pandemisi pek çok sektörü olduğu gibi gemi inşa sektörünü de olumsuz etkiledi. Sipariş defterlerindeki düşüş hem istihdam hem de yeni yatırım ve modernizasyon çalışmalarının iptal ya da ötelenmesine sebep oldu.
Avrupa Birliği ekonomisini sürdürülebilir kılmak için çevre bilincinin ön planda olduğu temiz, yeşil ve sürdürülebilir gelecek hedeflerini barındıran çok kapsamlı bir büyüme planı olarak tanımlanan Yeşil Mutabakat, sektörün farklı alanlara yönelmesine ve bu kapsamda tersanelere gelen çevre dostu, alternatif yakıtlı, elektrikli, hibrit gemi siparişlerinde artışa neden oldu. Temel öncelikleri 2030 yılına kadar karbon emisyonlarını azaltmak, 2050 yılına kadar ise karbon emisyonlarını sıfırlamak, insanların yaşam kalitesini artırmak, endüstri, tarım ve diğer sektörleri daha çevreci bir yaklaşıma yönlendirmek ve çevreye verilen zararı azaltmak için politikalar geliştirmek olan Yeşil Mutabakat, 2050 yılında Avrupa kıtası olarak iklim nötr olmayı hedeflerken Türkiye’den de bu hedeflere paralel uygulamalar geliştirilmesini bekliyor.
Bunun sonucu olarak Türkiye İlk yüzer enerji gemisi (powership), ilk uzaktan kumandalı gemi, ilk otonom, ilk elektrikli ve ilk LNG tahrikli römorkörler ve kutuplara seyahat edebilen elektrikli-hibrit yolcu gemileri, elektrikli-hibrit feribotlar, balıkçı gemileri gibi projelerde öncülük yapan ülkeler arasına girdi. Bu gibi ilkler, Hollanda, Norveç, Finlandiya gibi gelişmiş ülkelerden alınan siparişler, gemi inşa sektörün bir dünya markası haline gelmesini sağladı.
Türk tersaneleri bugün megayat üretiminde dünya dördüncüsü, römorkörlerde dünya ikincisi, feribot ve gezi teknelerinde dünya altıncısı, balıkçı gemileri ihracatında ise dünya birincisi konumuna yükseldi. Bugün Türkiye gemi inşa sanayi üretiminin %45-65’ini yeşil gemiler oluşturuyor. Bu gemilerden yine yaklaşık %55-60’ı Avrupa ülkelerine ihraç ediliyor.
2003 yılından önce tersanelerimiz tek parçada en fazla 16.000 DWT’lik gemi inşa edebilme durumunda iken, 2007 sonunda tek parçada 180.000 DWT’lik gemi siparişi alabilecek noktaya ulaştı.
Siparişlerde römorkörler 1. sırada
Tersanelerin aldıkları gemi siparişlerinde Ocak 2024 verilerine göre adet bazında “römorkörler” birinci, “genel kargo” ikinci ve “yolcu/araba feribotları” üçüncü sırada yer alıyor.
Türk armatörleri 2023 sonu itibariyle dünya genelinde 1,390.282 CGT ve 164 adet gemi siparişi aldı.
2002 yılında 11 adet olan Yüzer Havuz sayısı 2008 yılında 17’ye, 2012 yılında 21’e yükseldi. Halen Türkiye tersanelerinde 36 adet yüzer ve 11 adet kuru havuz bulunuyor.
7DENİZ