Karadeniz ve Akdeniz’de 1.000-10.000 DWT arası kuru yük ve genel kargo gemilerinin oluşturduğu faal filo istisnasız 7 senedir daralıyor. Fakat yine istisnasız 7 senedir, herkesin malumu, navlunlar tarihi diplerde seyrediyor. Bunun sebebi ister 2011 yılından beri bölgede durulmayan sular olsun, ister AB krizi veya artan konteynerizasyon, sonuçta ciddi şekilde daralan bir koster filosuna karşılık neredeyse hiç sipariş olmayan fakat yine de gelirleri artmayan bir sektör haline geldi koster taşımacılığı.
2009 yılında bölgede faal 2.500’ün üzerinde koster varken bu sayı şimdilerde 1.800’ün biraz altında seyrediyor. Bu süre zarfında tonaj da 3 milyon DWT’nin üzerinde daralmış.
Nereye gitmiş bu gemiler? GEMİSANDER verileri 2011-2015 arasında 2,7 milyon DWT’lik bir filonun Aliağa’da geri dönüştürüldüğünü ortaya koyuyor. Aliağa’da hurdaya giden toplam gemi tonajı ve sayısı bunun çok üzerinde ama bu sürede hurdaya giden sadece koster tipi gemilerin sayısı 700’ü buluyor.
Bu yaman çelişki 2017 yılında en azından iyimser bir tutarlılığa döner mi? Bu hepimizin temennisi fakat bölgede maalesef hiçbir şey belli olmuyor.
Diğer yandan belli olan bir şey varsa, o da Türk sahipli filonun yani, bayrağından bağımsız olarak Türkiye’de mukim şirketler tarafından işletilen gemi sayısının ve tonajının son iki yıldır artış kaydettiği. Hurdaya çıkışlara rağmen Türk armatörü bilhassa 2014 ve 2015 yıllarında ucuzlayan gemi fiyatlarının avantajını kullanmış gözüküyor.
Bölge bazında ve Türk sahipli filo özelinde ise koster filosunun yenilenme ihtiyacı, ya da diğer bir deyişle, devam eden hurdaya çıkış potansiyeli halen ortada. Bölgedeki mevcut kosterlerin yaş profile incelendiğinde faal filonun yüzde 46’sının 20 yaş üzerinde olduğu görülüyor.
Türk sahipli filonun da sorunu benzerlik teşkil ediyor. Türk sahipli filoyu oluşturan 700’e yakın kosterin de yüzde 66’sı 20 yaşın üzerinde bulunmakta.
Son not olarak şunu da belirtmekte fayda var: Yaş ortalamasının bu kadar fazla çıkmasında nehir tipi gemilerin de büyük bir tesiri var fakat ortalamaya baktığınızda bölgede faal nehir tipi gemilerinin tamamının sayısı 30 yaşın üzerindeki gemilerin sayısının ancak bir kısmını oluşturmakta olduğundan ve bu gemiler bilhassa kış aylarında koster ticaretine de katıldığından, bu gemilerin de dikkate alınması önem arz ediyor.