25 Kasım 2018 Pazar günü Rus gemileri Ukrayna’ya ait üç geminin Kerç Boğazından Azak Denizi’ne geçişine engel olmaya çalışmış, Rusya’ya ait bir Sahil Güvenlik Gemisi Ukrayna romörkörünü çarparak durdurmuştur.
Rusya ve Ukrayna arasında gerilime neden olan olayın ilk fitili Kırım'da ateşlenmiş, 2014 yılında Rusya'nın Kırım topraklarını kendine kattığının duyurulmasının ardından süreç başlamıştır.
Rusya anakarası ile Kırım arasındaki köprünün altına kargo gemisi çekerek Azak Denizi'ne tüm girişler engellemiş, Kerç boğazından geçişleri, sivil gemiler için kapatılmıştır. Rusya boğazı sivil gemilere kapatma kararının güvenlik gerekçesiyle alındığını açıklamıştır.
Azak Denizi ve Kerç Boğazı 2003 tarihli bir anlaşma ile Ukrayna ve Rusya'nın ortak karasuları olarak belirlenmiş olsa da, Moskova'nın Kiev'e ait Kırım Yarımadası'nın 2014 yılında önce işgal sonra ilhak etmesi ile birlikte boğazın ve iç denizin giriş ve çıkış kontrolü tamamen Rusya’nın eline geçmiş durumdadır.
Denizlerin kullanımında egemenlik haklarını gündeme getiren bu konunun Ege Denizi’ne yansımaları olacaktır. Kerç Boğazından geçişi egemenlik haklarına aykırı davranış olarak gören ve bunu Ukrayna ile savaşın eşiğine kadar getirecek kadar engelleyen Rusya en önemli petrol sevkiyatı yaptığı Novorossik Limanı’nın bulunduğu ve dört mevsim deniz ticaretine açık tek denizi olan Karadeniz’den dünya denizlerine çıkışında tek geçiş bölgesi olan Orta Ege geçitlerinin Yunanistan tarafından 12 mil karasuları ilanı ile kapatılma tehlikesine neden sessiz kalmaktadır.
Ukrayna içinde durum aynıdır. Azak Denizi’ne geçiş hakkını kullanmak için Rusya ile çatışma ortamına girerken, dünya denizlerine çıkış için tek imkanı olan Karadeniz’den Akdeniz’e, Mariupal gibi Kardeniz Limanlarından dünya limanlarına ancak Yunanistan’ın egemen olduğu denizlerden çıkabilmesine neden olacak, Yunanistan’ın Ege Denizi’nda karasularını 12 mile çıkarma tehditlerine neden suskun durmaktadır.
Eğer bugün Karadeniz’den dünya denizlerine sağlıklı ve sürekli açık denizler üzerinde bağlantı imkanı varsa, bu Ege Denizi’nde açık deniz alanlarının, özellikle Orta Ege Geçitleri’ndeki açık deniz rejiminin muhafaza edilmesi ile mümkündür.
Yukarıdaki haritada da görüldüğü gibi Ege Denizi’nden geçiş Yunanistan’ın 12 mil karasularını ilanı durumunda ancak ve ancak Yunan egemenliğindeki denizleri (haritada mavi ile gözükmektedir) kullarak mümkün olacaktır. Bu sadece Türkiye’nin değil Karadeniz’de kıyısı olan tüm devletlerin egemenlik haklarına açık bir saldırıdır.
Karadeniz’de kıyısı olan ve Azak Denizi geçiş konusunda çatışmaya kadar giden Rusya ve Ukrayna Ege Denizi’ndeki büyük tehlikeyi görmeli, kendilerinin Karadeniz’den dünya denizlerine çıkışlarını ancak ve ancak Yunanistan egemenliğindeki denizlere mahkum edecek, Yunanistan’ın 6 milin üzerinde karasuları ilan etme çabalarına tüm Karadeniz ülkeleri beraber dur demelidir.
(E) Dz.Kur.Kd.Alb. Hakan Mehmet KÖKTÜRK