Senatör McCain Amerikan kabotaj kanunu olarak bilinen Jones Act üzerinde değişim yapılması için tasarıda bulundu ve bu konuda mecliste öncülüğünü yapıyor.
Öncelikle senatör McCain kimdir hatırlayalım. John Sidney McCain III 29 Ağustos 1936 doğumlu Birleşik Devletler Arizona senatörüdür. 2008 yılında yapılan başkanlık seçimlerinde de Cumhuriyetçilerin başkan adayıydı. Ayrıca kendisi eski bir denizcidir. 1967 Vietnam savaşında donanma pilotu olarak görev yaparken uçağı düşürülmüş ve 1978 yılına dek Kuzey Kore’nin elinde esir kalmıştır. 1982 yılından bu yana da Amerika’da politika içinde yer almaktadır. Bu kısa özgemmiş kendisinin meclisteki oncu ve ağırlıklı rolünü de göz önüne sermeye yeterli. Senatör McCain geçtiğimiz günlerde mecliste kendi sunduğu 1920’de yürürlüğe giren Deniz Ticaret kanunu, ayni zamanda bilinen ismi Jones Act (Kabotajın) iptali önergesini savunmak için söz aldı. Zamanında meclis tarafından yapılan günümüzde uygulanabilirliğini kaybetmiş ve ekonomiye olumsuz yönde etki yapan kanunlara en güzel örnek olan Kabotaj kanunudur tezini anlatmaya çalıştı.
Kabotaj kanunu çıkartıldığı yıllarda ekonomi için gerekli idi ve görevini yerine getirdi. Ancak şuan negatif etkileri daha yoğun hissediliyor. Kanunun yürürlüğe girdiği yıl 1290’lerde mantıklı açıklamaları ve yansımaları vardı. Bugün ise sadece Amerikan sularında kıyı taşımacılığı masraflarını arttırmaktan ve bu masrafların tüketiciye yansımasından başka bir ise yaramıyor. Kabotaj kanunu yüzünden Amerikan çiftçileri ve küçük üreticiler yurtdışından gelen ürünlerle rekabeti sağlayamamaktadır. 2002’de Amerikan Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun yaptığı bir çalışmaya göre Kabotaj Kanunu’nun kaldırılmadığı ülke içindeki taşıma masraflarını yüzde 22 azaltacaktır. Bununla beraber Kabotajın kaldırılması senelik refah oranını 656 milyon dolar olumlu yönde yükseltecektir. Bu çalışmaların 10’yildan eski olmasını göz önünde tutarsak bugün için Kabotaj kanunun kaldırılmasının Amerikan ayni zamanda dünya ekonomisine nedenli olumlu etki yapacağını hesap etmek zor olmaz.
Halihazırdaki kanun Amerikan Denizcilik şirketleri taşımacılığı ancak Amerika’da inşa edilmiş gemiler ile Amerikan vatandaşları tarafından yapılmasını zorunlu tutuyor. İşte tamda bu kuralın ekonomiye yükünü örnek olarak verebiliriz. Amerikan konteyner şirketi Matson 418 milyon dolarlık iki 3600 TEU konteyner gemisi siparişini Amerikan tersanesine Verdi. Her biri 209 milyon dolara mal olacak bu gemiler Kabotaj kanunu güvencesi altında Amerikan sularında taşımacılık yapmak hakkına sahip olacaklar. Bu yüksek maliyetin aksine ayni tip gemiler dünyada ortalama beş kat daha ucuza 40 milyon dolar civarında inşa ettirilebiliyor. Örnek olarak Maersk şirketinin en büyük gemilerinden 18,270 TEU’luk konteyner gemileri milyonlarca dolar ucuza, ortalama 185 milyon dolara mal edilmiştir. İnşa masrafının dışında işletme masrafları üzerinde Amerikan Denizcilik İdaresi tarafından yapılan çalışmalar gösteriyor ki Amerikan bayraklı bir geminin günlük işletme gider 22,000 dolar iken ayni tip gemilerde işletme gideri günlük yaklaşık 6 bin dolardır. Yine Kabotaj kanunun deniz taşımacılığına dolayısı ile tüketiciye getirdiği kayda değer ek masraflar bunlar. Eninde sonunda bu masrafların tüketiciye ve ürünlerdeki etiketlere yansıtıldığını biliyoruz. Enerji sektöründen çok güncel bir örnek verebilirim bu konuda. Amerika Körfez Bölgesi’nden kuzey doğu limanlarına gönderilecek ham petrol Amerikan bayraklı bir gemi ile varili yaklaşık 5 ya da 6 dolara mal olurken, ayni bölgeden daha uzak mesafe olan Kanada’ya yabancı bayraklı gemi ile gönderilen ham petrol varil başına 2 dolara geliyor. Petrol üreticileri için bunun anlamı tanker başına ek bir milyon dolar taşıma masrafı demek oluyor. Bu sebepten dolayı körfez bölgesinden Kanada’ya gönderilen petrol miktarı Amerika’nın kuzey doğusuna gönderilenden iki kat fazladır gecen yıl. Bu kanunun getirdiği fahiş fiyatları tüm Amerikan tüketicileri öderken bundan tek faydayı Amerikan gemi inşa sanayi görmekte. Ekonomideki kısıtlanmalar verdiğimiz örnekteki gibi enerji sektörü ile kısıtlı bulunmuyor, örnek olarak Hawaii eyaleti ürettikleri canlı büyükbaş hayvanları Amerika ana kıtasına göndermek için 747 Jumbo uçaklarını kullanıyorlar. Diğer alternatif yol ise sadece Kanada’ya deniz yolu ile göndermek çünkü Amerika’nın canlı hayvan taşıması yapan gemisi mevcut değil. Amerika’nın kanunlarının kendi üreticileri koyduğu bu güncellenmemiş kanunlar sebebi ile hem üretici rekabet hem de tüketici alım gücünü kaybetmekte.
Tüm kariyerim boyunca bende serbest ticaret yanlısı oldum. Marketi kendi serbest akısına bırakılması hem iç, hem de dış pazar için sadece tüketici için değil ayni zamanda denizcilik şirketleri içinde avantaj sağlayacaktır, iç pazarda yeni is imkanları yaratacaktır. Bu da ekonominin büyümesine dolayısıyla her bir bireyin direk olarak refah düzeyine yansıyacaktır. Türkiye gibi yakın kıyılarındaki ülkeler ile rekabeti için Kabotajın gerekli olmasına kıyasla Amerika’daki Kabotaj ülkeye zarar vermektedir. 1920’lerde koyulmuş iç pazarı korumaya yönelik bu eski ekonomik bariyerler artık sekil değiştirmiş ekonomide Amerika’nın kendi iç pazarına bir pranga haline gelmiş durumda. Kabotajın Amerikan sularında kaldırılma avantajları bu kadar aşikar iken yine de Senatodan bu yönde bir karar çıkacağını beklemek aşırı iyimserlik olur. Her ülkede politikacılar söz konusu kanunları değiştirirken sponsorlarının çıkarlarınızda göz önünde bulundurmak zorundalar. Cesur ve akli başında bir politikacı olan McCain’nin bu değişimde onculuk yapması bugün için bu değişimin olacağı anlamına gelmese de bu tartışmanın yapılıp zaman içinde hem iç hem de dış piyasanın buna hazırlanması en uygun yöntemdir. Çünkü kısa zaman içinde kamuoyunu ve piyasayı bilgilendirmeden yapılacak böyle bir değişim verdiğim örneklerden de anlaşılacağı gibi dünya ticaretinde sadece denizcilik değil tüm ürünlerin üretiminde ve satış şartlarında taşları yerinden oynatacaktır.
Amerikan tüketicileri yurt dışında üretilmiş arabaları alabiliyor. Karayolu otobüs ve kamyon şirketleri yurt dışında üretilmiş araçları taşımacılıkta kullanabiliyor. Amerikan tren yolu şirketleri yurt dışında üretilmiş vagon ve lokomotifleri kullanabiliyor. Amerikan havayolu şirketleri yurt dışında imal edilmiş uçakları kullanabiliyor. Peki ya neden Amerikan yükleri kendi sularında yabancı ülkelerde yapılmış gemiler ile taşınamasın? Neden Amerikan tüketicileri ve üreticileri özellikle Hawaii, Alaska ve Puerto Rico’da bulunanlar Amerikan üretimi gemiler için 5 kat daha fazla ödeyip 4 kat daha fazla işletme masrafı vermek zorunda kalmaktadırlar!
Belki ilk adımda tüm yabancı bayraklı gemilere tüm Amerikan suları ve yükleri açılmayacaktır. Ancak tarihi Amerikan Jones Act (Kabotaj kanunu) miladini doldurmuş ve güncellenmesi gerekmektedir.
Tüm üretici ve tüketicilere daha serbest ticaretin yaşanacağı günler diliyorum…