VesselsValue verilerine dayanarak hazırladığımız haberimizde, Türk sahipli filolarda en değerli gemiler tankerler olarak göze çarparken, bunu bulker filosu, küçük kuru yük gemileri, konteyner gemileri, LPG ve araç taşıyıcıları takip ediyor. Yasa Holding, 65 gemilik filosuyla değer ve hacim bakımından en büyük Türk şirketi olarak öne çıkarken; Advantage Tankers, Densay Denizcilik, Ciner Denizcilik ve Beks Gemi İşletmeciliği değer bakımından ilk beşteki yerini almış durumda. İkinci el satışlarda ise tankerler yüzde 61 ile başı çekerken, bulkerler yüzde 29,6'lık pay ile ikinci sırada yerini alıyor. Yeni inşa sektöründe de Yasa Holding ise 2023 yılı içerisinde sekiz yeni inşa siparişi ile en aktif Türk şirketi konumunda.
Türkiye dünyadan daha hızlı büyüyor
Yerli armatörler, rekor büyümeye imza atarak filo kapasitesini 2022’de yüzde 32 artırırken, globaldeki büyüme yüzde 3,4’te kalmıştı. Gemi sayısı bin 700’e ulaşan Türk sahipli filo, küreselde 15. sıradan 14. sıraya yükselmişti. İlk 10’a girme hedefine bir adım daha yaklaşan yerli armatörler, 2023’te de dev gemi yatırımlarına imza atmaya devam etti. 1 Ocak 2023’te 39 milyon DWT ile 14. sırada yer alan Türk sahipli filo, 6 ayda yüzde 15 büyüyerek 1 Temmuz 2023’te 45 milyon DWT’ye ulaşarak 12. sıraya yükseldi. Filodaki gemi adeti 1700’ü aştı. Rusya-Ukrayna savaşıyla avantajlı konuma gelen yerli armatörler, bu fırsatı değerlendirerek milyonlarca dolarlık gemi yatırımına imza attı. Ciner, Yasa, Bekmezci, Densay gibi büyük grupların yanı sıra daha küçük armatörlerin de gemi yatırımlarını hızlandırmasıyla Türk sahipli deniz ticaret filosu, 2022 yılında yüzde 32 artarak 31 milyon DWT’den 41 milyon DWT’ye yükseldi. Savaşın etkisiyle en fazla yatırım tankere yapılırken, çok sayıda yeni kuru yük ve konteyner gemisinin de katıldığı filo, son 20 yıllık tarihinde ilk kez bu kadar hızlı büyüdü.
Gemi yatırımları 2023’te de devam etti
Türk armatörler, 2023 yılında da gemi yatırımlarına hız kesmeden devam ediyor. Medkon, Prive, İnce, Negmar gibi gruplar filolarını ikinci el gemlerle büyütürken, büyük gruplar ise Uzakdoğu tersanelerine dev gemi siparişleri vermeye devam ediyor. Ciner Denizcilik, geçen yıl 4 gemi siparişi verdiği Çinli Jiangmen Nanyang Ship Engineering ile 6 yeni gemi inşası için anlaştı. Böylece Türkiye’nin en büyük denizcilik gruplarından biri olan Ciner’in Çin tersanelerinin sipariş defterindeki yeni gemi sayısı 17’ye yükselmiş oldu. Çin tersanelerinde Türk armatörlere teslim edilmek üzere inşa halindeki gemilerin toplam yatırım bedeli 1 milyar dolara yaklaştı.
Türk filosunun toplam değeri
Tankerler, 10 milyar 281 milyon ABD doları ile Türk filosundaki en değerli gemi çeşidi olarak göze çarparken, toplam değerin de yaklaşık yüzde 42,7'sini oluşturmaktadır. İkinci sırada yer alan Türk Bulker filosu ise 8 milyar 194 milyon ABD doları değerinde ve yaklaşık yüzde 34'lük bir paya sahip. Üçüncü sırada yer alan Küçük Kuru Yük gemileri 3 milyar 215 milyon ABD doları piyasa değeri ile filo değerinin yaklaşık yüzde 13,4'ünü temsil etmektedir. Konteynerler 1.255 milyon ABD doları toplam değer ve toplam değerin yaklaşık yüzde 5,3'ünü temsil ederek dördüncü sırada yer almaktadır. LPG, yaklaşık yüzde 4,5'lik payı ve 1.063 milyon ABD doları toplam değeriyle beşinci sırada yer almaktadır.
Filo değerine göre en büyük Türk şirketleri
65 gemi ve 1 milyar 966 milyon ABD dolar filo değeri ile Yasa Holding, listenin başında yer alıyor. Yasa Holding filosunun yüzde 73,1'ini Bulkerlar ve yüzde 26,9'unu Tankerler oluşturmaktadır. İkinci sırada yer alan Advantage Tankers, VLCC'lerden LR1'lere kadar uzanan 27 gemilik filosuyla 1 milyar 944 milyon ABD doları değere sahip.
Densay Denizcilik, Capesize'lardan Handy Bulker'lara kadar tüm alt sektörleri kapsayan filosu, 1.254 milyon ABD doları değerle üçüncü sırada yer almaktadır. Bulker’ların yanı sıra 2 adet MR2 tipi tanker de filosunda bulunmaktadır.
Ayrıca 57 gemilik filosuyla gemi sayısı bakımından ikinci sırada yer alan Arkas Holding'in 477 milyon ABD doları değerindeki filosuyla değer bakımından daha alt sıralarda yer alması da dikkat çekicidir. Arkas filosunun çoğunluğunu Konteyner gemileri oluşturduğundan ötürü bu sektörde değerler geçtiğimiz yıl önemli ölçüde düşüş göstermiştir.
Bu yıl Türk şirketleri tarafından gerçekleştirilen alımlar içinde Tankerler 62 ikinci el satışla yaklaşık %61'lik bir payla başı çekti. Bulker sektörü 58 satışla ikinci sırada yer alırken, satışların yaklaşık %29,6'sını oluşturdu. Üçüncü sırada yer alan Küçük Kuru Yük sektörü, rapor edilen 47 işlemle satışların yaklaşık %24'ünü oluşturdu.
2023 yılında Beks Gemi İşletmeciliği, alım-satım konusunda en aktif Türk şirketi oldu ve çoğunluğu tanker olmak üzere 18 gemi için 256,7 milyon ABD doları harcadı. Active Denizcilik 206,8 milyon ABD doları harcama ile onu yakından takip ederken, bu alımlar MR'lar, LR'lar ve Suezmax'lar da dahil olmak üzere ağırlıklı tanker sektöründe gerçekleşti ve Beks'in yıl boyunca en değerli gemi sahibi sıralamasında yükselmesine yardımcı oldu. Üçüncü sırada, ortalama beş yaşında yaklaşık 75.000 DWT'lik üç LR1 Tanker için 153 milyon ABD doları harcayan Advantage Tankers yer alıyor.
Advantage Tankers, 2025 yılında teslim edilmesi planlanan beş Suezmax Tanker siparişiyle değerlemesi 453 milyon ABD doları bularak bu yıl yeni inşa sektöründe zirvede yer alıyor; bu tankerlerden üçü çift yakıta hazır ve bu nedenle daha yüksek bir değere sahip.
Yasa Holdings, toplam değeri 296,4 milyon ABD doları olan sekiz yeni inşa siparişiyle ikinci sırada yer alıyor. Bunlar arasında COSCO Zhoushan'da inşa edilmesi ve 2025 yılında teslim edilmesi planlanan 4 x 63.600 DWT Ultramax bulunuyor. Ayrıca, Jiangsu New Yangzijiang'da inşa edilmesi ve 2026 yılında teslim edilmesi planlanan 4 X 50.000 DWT MR Tankeri de kalan siparişi oluşturuyor.
* Toplam Değer, mevcutsa Satış Fiyatıdır; yoksa satış günündeki VV Değeri kullanılır.
Yazar: Rebecca Galanopoulos Jones, VesselsValue Kıdemli İçerik Analisti Tarih: 5 Aralık 2023
Çeviri: Ömer Yiğit Yüksel, VesselsValue Ülke Müdürü, Türkiye
Feragatname: Bu yazı genel bilgi sağlamayı amaçlamaktadır ve belirli koşullarla ilgili tavsiye veya rehberlik sunmamaktadır. Okuyucular, bu yazıda yer alan herhangi bir ifadeye veya görüşe dayanarak karar vermemelidir.
KAYNAK: 7DENİZ DERGİSİ