2017 yılı denizyolu taşımacılığı ve limanlarımız için nasıl geçti? UDH Bakanlığı verileriyle konuya hızlıca göz atalım.
Tüm yükler
Öncelikle Türkiye’deki limanlarda elleçlenen toplam yük %9,5 oranında bir artışla 471 milyon tona ulaştı. Limanlarımızda en yoğun aylar 41 milyon tonun üzerinde yük hacmi ile Temmuz ve Ağustos ayları oldu. Sıvı dökme yükler 152 milyon ton ile en fazla işlem gören yükken, onu 128 milyon ton ile kuru dökme yükler takip etti. Konteyner ton olarak 107 milyon ile 3. sırada yer alsa da konteynerde bu tarz bir istatistik (özellikle limanlar için) pek de anlamlı değil. Hareket sayısı bazında incelemek lazım.
Yük türü ve rejim bazında dağılım (2017-Ton)
İhracat
İthalat
Kabotaj
Transit
Toplam
2016-2017 Değişim
Sıvı Dökme Yük
21,255,057
64,856,860
19,645,258
47,140,172
152,897,347
5.4%
Kuru Dökme Yük
21,150,627
91,671,208
15,964,245
56,635
128,842,715
10.6%
Konteyner
44,433,316
37,275,863
10,059,528
16,149,201
107,917,908
13.7%
Genel Kargo
21,931,364
35,521,956
14,610,309
83,557
72,147,186
10.0%
Araç
4,921,704
4,330,137
116,739
160
9,368,740
14.7%
Genel Toplam
113,692,068
233,656,024
60,396,079
63,429,725
471,173,896
9.5%
Kocaeli liman başkanlığı 73 milyon ton ile en fazla yük elleçlemesi yapılan başkanlık ve onu 70 milyon ton ile BOTAŞ, 55 milyon ton ile Aliağa izliyor.
Liman Başkanlıklarının 2017 Performansı
Yük (Ton)
Gemi (Adet)
Kocaeli
73,234,029
10,548
BOTAŞ (Ceyhan)
70,916,515
1,088
Aliağa
55,635,041
5,202
İskenderun
55,521,237
4,570
Ambarlı
36,353,157
4,264
Mersin
33,846,812
4,349
Tekirdağ
24,253,367
2,536
Gemlik
14,496,108
4,069
Karabiga
13,176,830
1,491
Samsun
12,325,083
2,984
İlk 10 L.B. toplamı
389,758,179
41,101
Genel toplam
471,173,896
73,306
Pay (%)
82.7
56.1
En fazla işlem hacmi olan ilk 10 liman başkanlığımızda Türkiye toplamının %82,7’si elleçlendi. En fazla gemiye hizmet veren liman başkanlığımız ise 10 binin üzerinde gemi sayısı ile yine Kocaeli.
Sıvı dökme yük
Petrol ithalatımız, ayrıca BTC ve Irak petrollerinin ülkemiz üzerinden dünya pazarlarına açılması istatistiklere doğrudan yansıdı. Ham petrol ürün bazında 87 milyon ton ile limanlarımızda en çok işlem gören yük oldu, onu 28 milyon ton ile taşkömürü, 22 milyon ton ile hurda demir izledi. BOTAŞ liman başkanlığına bağlı Haydar Aliyev terminalinde işlem gören BTC petrolleri 2017 yılında 252 milyon varile ulaşırken, Kerkük hattında bu rakam 184 milyon varil oldu. İlla ton cinsinden rakam isterseniz 1 varilin yaklaşık 159 litre ham petrol aldığı ve 1 litre ham petrolün 0.88 kg olduğu dikkate alınarak bir hesap yapılabilir.
Kuru dökme yük ve genel kargo
Ülkemizden transit geçen ham petrolü elleçleyen limanları dikkate almazsak, ton bazında en yüksek elleçlemenin MIP’de olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye’nin en geniş hinterlandına sahip MIP’de 8 milyon tonun üzerindeki dökme ve genel yükten ayrı olarak 1,5 milyon TEU konteyner işlem görüyor. Bu, toplamda 30 milyon tonun üzerinde bir yük anlamında geliyor. Ancak yine vurgulamak isterim ki konteynerde ağırlık, mantıklı istatistik vermez. Dolayısıyla kuru dökme yük ve genel yükte İSDEMİR, İÇDAŞ ve ERDEMİR limanlarımıza vurgu yapmak gerekiyor, bu limanlarımız 10 milyon tonun üzerinde kuru dökme yük ve genel kargo elleçledi.
Konteyner
Her ne kadar farklı istatistik kaynakları farklı rakamlar verse de, ortak bir yanları var: 2017 yılında konteyner elleçlememiz resmi olarak %13 (TEU bazında) oranında önemli bir artışla 10 milyon TEU’yu geçti. Toplam yükün %60’ı Ambarlı, Mersin ve Kocaeli liman başkanlıklarımızın sınırları içinde elleçlendi.
Liman Başkanlıkları ve Yük Rejimi Bazında Konteyner Dağılımı (2017-TEU)
İhracat
İthalat
Kabotaj
Transit
Toplam
Ambarlı
1,110,303
1,194,966
263,935
553,301
3,122,505
Mersin
755,191
748,818
49,680
152
1,553,841
Kocaeli
559,606
565,607
111,790
78,988
1,315,991
Tekirdağ
98,101
103,607
140,376
594,398
936,481
Gemlik
321,562
297,739
177,696
2,126
799,122
Aliağa
403,312
346,016
43,999
1,016
794,342
İzmir
282,505
323,058
29,383
2,956
637,902
İskenderun
220,787
222,324
4,971
0
448,082
Antalya
73,477
99,870
26,545
0
199,892
İstanbul
26,023
42,273
17,213
0
85,508
Samsun
10,711
21,684
33,533
0
65,928
Bandırma
846
876
27,087
0
28,809
Trabzon
88
3,466
7,865
0
11,419
Diğer
4,364
4,903
1,449
0
10,715
Toplam
3,866,874
3,975,205
935,521
1,232,937
10,010,536
Yabancıların yaptığı gibi liman bazında bakacak olursak konteyner elleçleyen limanlar içinde Ambarlı limanı 3.1 milyon TEU ile Avrupa’da ilk 10, dünyada ise ilk 50 liman içinde yer alıyor.
Kruvaziyer Yolcu
Maalesef kruvaziyer turizminde tarihimizin en kötü yıllarından birisini yaşadık. Daha birkaç yıl önce 2 milyon yolcu gelirken 2017’de sadece 306 bin geldi. Neyse ki ilk göstergeler sektörün yavaş yavaş toparlanma yoluna girdiğini gösteriyor. Önceki yıllarda 500 bin yolcunun üzerinde rakamlara sahip İstanbul’da kruvaziyer turizmi durma noktasına geldi. Kuşadası Ege Port, 119 bin yolcu ile en fazla yolcu ağırlayan limanımız oldu.
RO-RO
Yurt dışı düzenli Ro-Ro hatlarımız üzerinden 263 bin araç yurda girerken, 276 bin araç çıkış yaptı ve toplamda 542 bin araca ulaşıldı. Avrupa yönlü araçların toplamı çok ezici bir çoğunlukla 400 bin araç olarak gerçekleşirken, Doğu Akdeniz hatlarında 83 bin ve Karadeniz hatlarında 55 bin araç işlem gördü. En yoğun hatlar Avrupa yönünde 116 bin araçla Tuzla (Pendik)-Trieste, Doğu Akdeniz’de 31 bin araçla Mersin-Magusa ve Karadeniz’de 18 bin araçla Haydarpaşa-Ilyichevsky oldu.
Otomobil
Yurtdışı Bağlantılı otomobil taşımacılığında toplamda 1.9 milyon otomobile ulaştık. Bu rakamın sadece 64 bini taşıma, geri kalanı satış amaçlıdır. Denizyolu ile Türkiye’ye ithal edilen araç sayısı 600 bin iken, ihraç edilen araç sayısı 1,3 milyon oldu. Kocaeli Autoport limanı 388 bin araçla en yüksek otomobil elleçleme rakamına ulaşırken onu 355 bin araçla Safi Derince, 344 bin araçla Gemport limanı izledi.
Kabotaj Hatları
2017 yılında kabotaj hatlarında 137.2 milyon yolcu denizyolunu tercih ederken en kalabalık hat 23.4 milyon yolcu ile Eskihisar-Topçular/Tavşanlı hattı oldu. Kabotaj hatlarında 12.6 milyon araç taşınırken 4.1 milyon araç ile yine Eskihisar-Topçular/Tavşanlı hattı en fazla araç taşınan hat oldu.
Umuyorum ki 2018, limancılığımızın her alanında çok daha iyi bir yıl olur…
Kaynaklar
TUİK, UDH Bakanlığı, Türklim ve Botaş
Prof .Dr. Soner Esmer
DEÜ Denizcilik Fakültesi –
[email protected]
Kaynak: 7DENİZ DERGİSİ MART-NİSAN SAYISI
Editör: TE Bilisim